تاریخچه یاقوت: همه چیز درباره یاقوت و پیشینه عجیب و باورنکردنی آن!

یاقوت از جمله سنگ‌های قیمتی و بسیار محبوب است که جزو سنگ‌های خانواده سلطنتی و اشراف محسوب می‌شود. این سنگ درخشان، نوعی کرندوم است که در دو نوع Ruby و Sapphire در طبیعت وجود دارد. شاید تا به حال این سؤال برای شما پیش آمده باشد که: «این سنگ در جهان از چه زمانی کشف شده است؟ و علت نامگذاری یاقوت در دو نوع Ruby و Sapphire چیست؟!» ما در بلاگ تراث قصد داریم ضمن تبیین تاریخچه انگشتر یاقوت، محل اکتشاف انواع یاقوت در جهان، باورهای مردم درباره خواص یاقوت، قیمت جهانی یاقوت و … را مورد بررسی قرار دهیم.

تاریخچه یاقوت

ابتدایی‌ترین سؤالی که در تاریخچه یاقوت باید به آن پاسخ داده شود این است که چرا این سنگ به نام یاقوت نامگذاری شده است؟

علت نامگذاری یاقوت

یاقوت سرخ و سفایر هر دو از خانواده کروندوم هستند، بنابراین از نظر ترکیب شیمیایی و فیزیکی کاملاً مشابه هستند. آنچه این دو گوهر ارزشمند را از هم متفاوت می‌کند رنگ منحصر به فرد هر کدام است. در ادامه به توضیح اجمالی درباره علت نامگذاری هر یک از انواع یاقوت به طور جداگانه می‌پردازیم.

یاقوت سرخ

یاقوت سرخ از کلمه لاتین ruber به معنای قرمز  گرفته شده است. صفت لاتین قرون وسطایی “rubinus” نیز از “ruber” برگرفته شده و در ابتدا به عنوان نامی برای کرندوم قرمز مورد استفاده قرار می‌گرفت و به مرور زمان از rubinus به ruby تغییر کرد.

سفایر (یاقوت کبود)

ریشه واژه Sapphire یا یاقوت کبود را می‌توان در کلمه فرانسوی قدیمی ‌safir یافت که احتمالاً از واژه لاتین sapphirus و یونان باستان sáppheiros برگرفته شده است؛ چرا که به نظر می‌رسد یونانیان از این کلمه برای اشاره به سنگ آبی دیگری – یعنی لاجورد – استفاده می‌کردند.

کلمه یاقوت کبود در عبری به معنی “کامل” است و از منشأهای احتمالی این کلمه، کلمه سانسکریت sanipriya است که اشاره به سنگی تیره رنگ و مقدس برای زحل داشته است.

تاریخ و محل اکتشاف انواع یاقوت در جهان

تاریخ اکتشاف و استخراج یاقوت دارای قدمت بسیار کهنی است. ابزارهای معدنکاری مربوط به عصر حجر و عصر مفرغ که در مناطق استخراج (معدن) یاقوت یافت شده، نشان دهنده قدمت استخراج یاقوت از زمان‌های دور است.

محل اکتشاف و تاریخچه یاقوت سرخ

از جمله معادن یاقوت سرخ، منطقه موگوک برمه (میانمار کنونی) است که قدمتی بیش از تاریخ کنونی دارد. اطراف منطقه موگوک از دوره پارینه سنگی میانه، شاهد سکونت انسان‌ها بوده است. از این رو باور این مسئله خیلی سخت نیست که ساکنان اولیه این منطقه توانسته باشند به یاقوت‌های ریز این محل دسترسی یابند و آن‌ها را به صورت تزئینات، طلسم یا شاید ابزار، مورد استفاده قرار دهند.

از آنجا که محدودیت ورود خارجی‌ها به کشور میانمار مانع از آن می‌شد که تصویری روشن از ساکنان باستانی منطقه و استفاده از یاقوت به دست آورده شود، تحقیقات باستان‌شناسی موجود در مورد این منطقه بسیار اندک است.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انگشتر یاقوت سرخ

یکی دیگر از منابع باستانی که می‌توان آن را نام برد، کروندوم قیمتی سریلانکا است.

با بررسی تاریخچه یاقوت در نوشته‌های تئوفراستوس (از شاگردان ارسطو و و مؤلف کتاب تاریخ طبیعی گیاهان) در مورد ‌سنگ‌های قرمزی صحبت می‌شود که هنگام مشاهده در برابر نور خورشید، شبیه زغال داغ است؛ بدین ترتیب می‌توانیم ردپایی از ‌سنگ‌های قرمزی پیدا کنیم که شاید یاقوت سرخ باشند. او این سنگ را anthrax نامید، اما اینکه آیا در حال توصیف گارنت، اسپینل یا یاقوت سرخ بود، مشخص نیست!

شرح پلینی (طبیعیدان، فیلسوف طبیعی، نویسندهٔ رومی و مؤلف دانشنامهٔ تاریخ طبیعی) در مورد ‌سنگ‌های قرمز نیز به همین ترتیب مبهم است و به نظر می‌رسد بیش از یک سنگ قیمتی قرمز را با همان نام توصیف می‌کند. نکته جالب توجه این است که پلینی از ‌سنگ‌های مصنوعی شیشه‌‌ای نام می‌برد که با مطالعات سختی می‌توان آن‌ها را از ‌سنگ‌های قیمتی اصل تشخیص داد.

بیشتر بخوانید: تشخیص یاقوت اصل

پس از سقوط امپراتوری روم غربی، مرکز علم کمی به سمت شرق حرکت کرد. دانشمندان ایرانی و عرب در نیمه دوم هزاره اول میلادی از Yakut صحبت می‌کنند؛ اصطلاحی که برای کرندوم و چند سنگ قیمتی دیگر به کار می‌رود. اعتقاد درستی بر این است که red Yakut همان Ruby است وجود ندارد.

نویسندگان آسیای صغیر نسبت به نویسندگان کلاسیک دانش بهتری در مورد مکان‌های یاقوت سرخ داشتند و وقتی کسی توضیحات را مطالعه می‌کند می‌تواند مکان‌های شناخته شده‌‌ای مانند بدخشان و سریلانکا را بشناسد.

ابوریحان بیرونی، دانشمند قرن یازدهم که تعیین وزن مخصوص را روی یک سری کامل از ‌سنگ‌های قیمتی انجام داده است، یافته‌های بسیار دقیقی دارد. او وزن مخصوص 85/3 را برای یاقوت ذکر کرده است. دو قرن بعد، اروپایی‌ها هنوز در تاریکی دست و پا می‌زدند. این را می‌توان در نوشته‌های آلبرتوس مگنوس مشاهده کرد که به اشتباه از لیبی به عنوان مکان اصلی یاقوت نام برده است؛ اشتباهی که به احتمال زیاد از خواندن کتاب مقدس قرن یازدهم از ماربدوس رخ داده است. یاقوت تا آن زمان از افغانستان، سریلانکا و میانمار امروزی از طریق بندرهای ساحل شرقی مدیترانه به اروپا رسیده بود.

در قرن‌های 11 و 12 وقتی ارتش اروپای غربی درگیر جنگ‌های صلیبی بود، با ثروت جهان شرق روبرو شد (و البته آن‌ها را غارت کرد). بدین ترتیب دوباره علاقه به شرق و پتانسیل اقتصادی آن احیا شد. گزارش‌های مربوط به سفر مارکوپولو که در قرن سیزدهم نوشته شده است، اولین روایات شاهدان عینی جهان در شرق هند کنونی است و خاطرات وی باعث الهام بخشیدن بسیاری از مردم برای سفر به شرق و برداشت ثروت‌های آن شده است. عصر کشف، قرن‌ها پس از سفر مارکوپولو رخ داد که طی آن ‌سنگ‌های قیمتی جدید همراه با درک بهتر از ماهیت و منشأ آنها وارد غرب شد.

ارتباط بیشتر با دانشمندان پیشرفته ایرانی و عرب از قرن یازدهم به بعد و بعداً اختراع چاپ در آخرین سال‌های قرون وسطی، سطح جدیدی از دانش را در بین خوانندگان اروپایی ایجاد کرد. دو سنگ‌شناس قرن هفدهم -دوبودت و نیکولز- در مورد یاقوت سرخ، رسوبات و استفاده از آن با جزئیات بیشتری از هر یک از اسلاف اروپایی خود صحبت می‌کنند. قرن هجدهم با آگاهی کانی‌شناسی بیشتری رشد کرد تا اینکه سرانجام در حدود سال 1800 یاقوت سرخ و یاقوت کبود هر دو به عنوان کرندوم شناخته شدند.

تاریخچه ورود یاقوت‌ سرخ بهسازی شده و مصنوعی

عملیات حرارتی یاقوت برای بهبود رنگ و شفافیت آن در بعضی از منابع شناخته شده اولیه شرح داده شده است. در آغاز قرن 19 میلادی اختراع لوله گاز باعث شد که بتوان به دمای بالاتری از آنچه که قبلاً به دست آمده بود، رسید. E.D.Clark جزئیات آزمایشات خود را به صورت زیر منتشر کرد:

.. دو یاقوت سرخ روی زغال قرار گرفته و در معرض شعله لوله گاز قرار گرفتند … پس از سرد شدن … دو یاقوت سرخ ذوب شده و به یک مهره تبدیل شدند.

در سراسر قرن نوزدهم، تلاش‌هایی برای ایجاد یاقوت ساخته شده توسط بشر صورت گرفت. چند تلاش بی‌نتیجه در دهه 1830 انجام شد، که رئیس آزمایشگاه شیمی موزه تاریخ طبیعی پاریس، ادموند فرمی را واداشت تا علت را بررسی کند. وی با گرم کردن مواد اولیه یاقوت در یک شار که باعث حل شدن آن‌ها در دمای بسیار پایین‌تر می‌شود، یاقوت‌های کوچکی تولید کرد.

خنک شدن شار حاوی مواد حل شده، باعث تبلور یاقوت می‌شد. آگوست ورنویل، یکی از دستیاران فرمی، سرانجام موفق شد کریستال‌‌های به اندازه کافی بزرگ یاقوت مصنوعی را با روشی انقلابی که هنوز نام او را یدک می‌کشد، ایجاد کند. اما همه یاقوت‌ها مصنوعی نبودند. قرن نوزدهم معدنچیان اروپایی را به دره موگوک میانمار آورد و مقدار زیادی یاقوت استخراج نمود و به کشورهای غربی معرفی شد.

در قرن بیستم تکنیک‌های پیشرفته عملیات حرارتی، روش‌های جدید سنتز و تکنیک‌های پر کردن ظهور کرد که منجر به تولید یاقوت‌های زیباتر و البته مصنوعی شد.

محل اکتشاف و تاریخچه سفایر

یاقوت کبود یا سفایر (Sapphire) نوع دیگری از کرندوم معدنی است که در رنگ‌های چشمگیر و با دوام و پایداری زیاد ظاهر می‌شود. وقتی کرندوم قرمز است، به آن یاقوت سرخ یا Ruby می‌گویند و به رنگ‌های دیگر آن یاقوت کبود گفته می‌شود. معمولاً وقتی کسی اسم یاقوت کبود را می‌شنود، رنگ آبی به ذهنش خطور می‌کند، اما سفایر رنگ‌های متنوع دیگری مانند یاقوت زرد، صورتی و غیره را شامل می‌شود. گرچه آبی‌های زیبا همچنان باارزش‌ترین و مطلوب‌ترین اعضای خانواده یاقوت کبود به شمار می‌روند.

یاقوت کبود از ابتدای نوشتن کلمه و احتمالاً مدت‌ها قبل از آن، گوهری سلطنتی بوده است. این سنگ به دلیل رنگ‌های متنوع، زیبا و سختی زیاد از روزگاران قدیم بسیار محبوب بوده و به نمادی از قدرت و ثروت تبدیل شده است.

تاریخ یاقوت کبود به اتروسک‌ها در قرن هفتم قبل از میلاد بازمی‌گردد. سفرهای مارکوپولو در قرن سیزدهم او را به جزیره Serendid (سریلانکا) برد؛ جایی که او در “کتاب عجایب” خود یاقوت کبود را با جزئیات فراوان توصیف می‌کند. یاقوت کبود به یک گوهر مورد علاقه در انگشترها و دیگر زیورآلات پادشاهان قرون وسطی تبدیل شد. آن‌ها معتقد بودند که یاقوت کبود از آن‌ها در برابر آسیب و حسادت محافظت می‌کند. در زمان رنسانس، ثروتمندان و بانفوذها تمایل زیادی به یاقوت کبود پیدا کردند.

یافته‌های باستان‌شناسی به ما می‌گوید که سریلانکا به احتمال زیاد منبع یاقوت کبود در جهان کلاسیک بوده است. این سنگ‌ها از طریق مسیرهای تجاری که از ترکیه، ایران، افغانستان و پاکستان امروزی به هند عبور می‌کرده‌اند، به فرهنگ مدیترانه‌‌ای رسیده‌اند.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انگشتر یاقوت کبود

رسیدن یاقوت کبود به اروپا نتیجه منطقی سیستم عالی جاده‌‌ای بود که تمام گوشه گوشه‌های امپراتوری روم را پوشش می‌داد. در طول تاریخ، قدرت‌های زیادی به یاقوت کبود نسبت داده شده است. در قرون وسطی اعتقاد بر این بود که یاقوت کبود محافظ فرد در برابر آسیب و بیماری است و به عنوان پادزهر در برابر سم استفاده می‌شد. این سنگ منتخب کلیساهای مذهبی بود.

پس از فروپاشی امپراتوری روم و ظهور جهان اسلام، استفاده از مسیرهای تجاری بین هند و اروپا ادامه پیدا کرد. شهرهای مدیترانه‌ای، توزیع کننده یاقوت کبود به سایر مناطق اروپا شدند.

سپس مسیر دوم به شرق ایجاد شد که اجازه نفوذ سریع‌‌تر و عمیق‌تر به آسیا را می‌داد. این‌ها مسیرهای بود که شهرهای‌ ها‌نزه آلمان را به مسیرهای پُستی مغولستان متصل می‌کرد و تا قسمت‌ها‌ی شرقی چین کنونی گسترش می‌یافت. به این ترتیب ‌سنگ‌های قیمتی جدید مانند یاقوت کبود برمه‌ای، تایلندی و کامبوجی از محل‌ها‌ی تازه، قابل دسترس بودند.

هنگام بحث تاریخی در مورد تجارت از طریق مسیرهای دور و طولانی، باید درک کرد که نسبت حجم/وزن به ارزش اهمیت زیادی پیدا می‌کند. هر چه کالا کوچک‌تر و گران‌بهاتر باشد، حمل و نقل آن آسان‌تر و سود آن بیشتر است. اما اندکی بازاریابی توسط فروشندگان گوهر ضروری بود و احتمالاً بخش عمده‌ای از قصه‌ها و افسانه‌ها‌ی نقل شده در مورد یاقوت کبود مربوط به همین امر است.

بازرگانان با داستان‌ها‌ی دست اول در مورد کشورهای دوردست شرق با ثروت ناگفته و ‌‌سنگ‌های قیمتی فراتر از باور به اروپا بازگشتند. هیچ چیز نمی‌توانست مانع تلاش اروپاییان برای در اختیار داشتن یاقوت‌های کبود باارزش از شرق شود. در طول قرن پانزدهم، مسیرهای دریایی به آسیا اولویت اول کاوشگران اروپایی بود. اواخر قرون وسطی و تولد رنسانس دورانی بود که طلاسازان و سنگ‌تراشان ایتالیایی چنان تجارت خود را دنبال می‌کردند که صنعتگری به هنر تبدیل شد.

پشتکار و تخصص سنگ‌تراشان و طلافروشان رنسانس منجر به سبک‌ها‌ی جدیدی شد که اغلب بر اساس دوره کلاسیک بنا شده بود. آنها ‌‌سنگ‌های چندوجهی و روش‌های ابتکاری تولید کردند. افزایش تجارت جهانی و رشد طبقه “بورژوازی” گروه جدیدی از خریداران را به وجود آورد که مشتاق نشان دادن ثروت خود با پوشیدن جواهرات گرانبها بودند.

بیشتر بخوانید: خواص یاقوت

در همان زمان، تحقیقات بیشتر و بیشتری در حال انجام بود و نتیجه آن درک عمیق‌تر از مواد معدنی بود. قاره‌ها‌ی جدید پیدا شد، راه‌ها‌ی دریایی به آسیا تأسیس شد و شرکت‌ها‌ی تجاری به وجود آمدند که تمام تلاش خود را فقط به یک چیز اختصاص می‌دادند: واردات کالاهای لوکس از مشرق زمین. یاقوت کبود قطعاً از آن محصولات بود.

در سال 1652، توماس نیکولز، سنگ‌تراش انگلیسی مقاله‌ای ارائه کرد که در آن دانش پیشرفته‌ای از مکان‌ها‌ی یاقوت کبود و خواص هندسی آن‌ها را نشان می‌داد. با این حال، قدرت‌ها‌ی عرفانی که در قرون وسطی و در طول تاریخ باستان به یاقوت کبود نسبت داده شده بود، به طور کامل کنار گذاشته نشد. كتاب عجیب سنگها (The Curious Lore of Stones) نوشته G.F.Kunz در سال 1913، اعتقادی را در قرن هجدهم نشان می‌دهد كه تغییر رنگ یاقوت کبود می‌تواند به عنوان ابزاری برای آزمایش فضیلت دختران مورد استفاده قرار گیرد.

در ادامه بررسی تاریخچه یاقوت باید اشاره کنیم که انقلاب صنعتی نیمه دوم قرن نوزدهم طبقه‌ای جدید و نوپا از اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها را ایجاد کرد که پول نقد لازم برای تأمین بودجه اکتشافات در سراسر جهان را تأمین می‌کردند. ذخایر جدید یاقوت کبود در استرالیا، ایالات متحده آمریکا و هند کشف شد و ذخایر شناخته شده قبلی حتی با وسعت بیشتری استخراج شد. تکنیک‌ها‌ی جدید، استخراج مکانیزه را امکان‌پذیر کرد و به طبع عملکرد بسیار افزایش یافت.

تاریخچه ورود یاقوت‌ کبود بهسازی شده و مصنوعی

با آغاز قرن بیستم، پدیده جدیدی وارد بازار شد: یاقوت کبود مصنوعی. آگوست ورنوئیل (1856-1913)، یک سنگ‌شناس فرانسوی، موفق شد در آزمایشگاه خود کرندوم بلورین ایجاد کند. بیشتر یاقوت‌ها‌ی کبود مصنوعی تا به امروز، با استفاده از روش Verneuil ایجاد شده‌اند؛ گرچه روش‌ها‌ی دیگری برای سنتز یاقوت کبود کشف شده است.

با بررسی تاریخچه یاقوت به این نتیجه می‌رسیم که عملیات حرارتی، گرچه از دوران باستان شناخته شده بود، اما این تکنیک ‌‌سنگ‌های قیمتی در نیمه دوم قرن بیستم تکمیل شد. عملیات حرارتی اجازه داد ‌‌سنگ‌های بی‌کیفیت به ‌‌سنگ‌های قیمتی زیبا و قابل فروش تبدیل شوند. معدنچیان یاقوت کبود قادر به فروش مواد بی‌کیفیت با قیمت‌ها‌ی بهتر شدند که باعث تقویت صنعت معدن شد. یاقوت کبود رنگ پریده و نیمه شفاف سریلانکا را می‌توان با عملیات حرارتی به یک سفایر آبی زیبا تبدیل کرد. در نتیجه، دهه 1970 شاهد افزایش چشمگیر ‌‌سنگ‌های آبی سریلانکا بود.

تایلند با داشتن ماهرترین امکانات برای درمان گوهر، امکانات جدیدی را در ذخایر خاصی مشاهده کرد و در بازار جهانی بسیار فعال شدند. عملیات حرارتی یاقوت کبود امروزه بیش از اینکه یک استثناء باشد، یک قاعده است.

معرفی ذخایر و معادن انواع یاقوت در تاریخچه یاقوت

هر دو گوهر یاقوت سرخ و یاقوت کبود از نظر خاستگاه زمین‌شناسی بیشتر در محدوده‌های دگرگونی یافت می‌شوند. سنگ مادر این گوهرها دولومیت است. از آنجایی که استخراج از معادن اولیه مقرون به صرفه نیست معمولاً استخراج از معادن ثانویه (رسوبات پلاسری) انجام می‌گردد. در زیر به معرفی مهمترین منابع و ذخایر جواهر یاقوت می‌پردازیم.

یاقوت سرخ

یاقوت سرخ در سراسر جهان استخراج می‌شود. تاریخچه یاقوت در جهان به افغانستان، برمه (میانمار کنونی)، پاکستان، ویتنام، استرالیا، هند، سریلانکا، روسیه و ایالات متحده بازمی‌گردد که بهترین یاقوت‌ها را دارند.

یاقوت‌ها‌ی برمه‌ای بهترین یاقوت‌ها‌ی جهان هستند. اعتقاد بر این است که نود و پنج درصد یاقوت‌های فروخته شده در بازارهای جواهرات جهان از برمه، کشور جنوب شرقی آسیا که اکنون به عنوان میانمار شناخته می‌شود، وارد می‌شوند.

یاقوت سرخ و یاقوت کبود از سنگ معدنی کروندوم تشکیل می‌شوند. رنگ هر دو سنگ ناشی از ناخالصی‌ها‌ی اضافی موجود در آنها است. یاقوت سرخ، بسته به میزان کروم و آهن موجود در آن، می‌تواند سایه‌ها‌ی مختلف قرمز داشته باشد. یاقوتی که در معادن استرالیا، هند، روسیه و ایالات متحده یافت می‌شود، دارای رنگ قرمز تیره‌تری نسبت به یاقوت سرخ روشن تولید شده در میانمار است.

گارنت‌ها‌ی ظریف استخراج شده در ایالات متحده آمریکا به عنوان یاقوت سرخ آمریکایی شناخته می‌شوند. اصطلاح “یاقوت آمریکایی” در واقع به گارنت‌ها گفته می‌شود. بسیاری از آن‌ها بسیار ریز هستند که در آریزونا، نیومکزیکو و کلرادو یافت می‌شوند. یاقوت سرخ واقعی در ایالات متحده، به ویژه در کارولینای شمالی، جورجیا و وایومینگ یافت می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهسازی یاقوت

سفایر (یاقوت کبود)

از مهم‌ترین معادن استخراج یاقوت کبود در جهان سریلانکا، میانمار، تایلند، ویتنام و لائوس هستند. اما برخی از جالب‌ترین رنگ‌های یاقوت کبود حاصل استخراج یاقوت کبود در آفریقا است. کشورهای تانزانیا، کنیا، نیجریه و ماداگاسکار از جمله مهم‌ترین منابع استخراج یاقوت کبود در آفریقا هستند.

برخی از برجسته‌ترین یاقوت‌های کبود از منطقه آسیای مرکزی پدید آمده‌اند. معادن کشمیر و معادن موجود در افغانستان و پاکستان، باعث افزایش علاقه مجدد به یاقوت کبود در آسیای میانه شده است.

استرالیا در اواسط قرن نوزدهم به یکی از معادن مهم استخراج یاقوت کبود تبدیل شد. امروزه این کشور خیره کننده‌ترین یاقوت کبودهای موجود در بازار را تولید می‌کند.

مونتانا یکی از معدود مناطق آمریکای شمالی برای استخراج یاقوت کبود است که می‌توان یاقوت کبودهای فوق‌العاده خاص ایالات متحده که اغلب به رنگ‌ها‌ی سبز مایل به آبی و آبی مایل به سبز هستند را در آنجا پیدا کرد.

معرفی بهترین نوع رنگ انواع یاقوت در جهان در تاریخچه یاقوت

حضور ناخالصی‌ها در بافت گوهرها یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد رنگ‌های مختلف در سنگ‌ها است. برای مثال حضور فلزات آهن، وانادیوم، تنیتانیوم و کروم در ظرفیت‌های مختلف باعث ایجاد تنوع رنگی متفاوتی در یاقوت کبود شده‌است. این داستان به صورتی دیگر درباره یاقوت سرخ نیز صدق می‌کند. نگین یاقوت سرخ بسته به درصد حضور عنصر کروم و تا حدودی آهن بازه گسترده‌ای از انواع رنگ قرمز را ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: انواع یاقوت

یاقوت سرخ

رنگ مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر ارزش یاقوت است. بهترین یاقوت سرخ دارای رنگ قرمز خالص، پرجنب و جوش مایل به ارغوانی است. در بیشتر بازارها، رنگ‌ قرمز خالص، بالاترین قیمت را دارد و یاقوت با رنگ‌ها‌ی نارنجی و بنفش ارزش کمتری دارند. رنگ باید نه خیلی تیره و نه خیلی روشن باشد تا به عنوان بهترین کیفیت معرفی شود.

اگر رنگ خیلی تیره باشد، بر میزان روشنایی سنگ تأثیر منفی می‌گذارد. از طرف دیگر، اگر رنگ خیلی روشن باشد، حتی اگر مقاومت یا شدت رنگ زیاد باشد ممکن است سنگ سفایر صورتی محسوب شود. در نهایت، مطلوب‌ترین رنگ یاقوت قرمز همان رنگی است که شما بیشتر از همه ترجیح می‌دهید.

برخی از فروشندگان گوهر در مورد مرز بین یاقوت سرخ و سفایر صورتی اختلاف نظر دارند. از نظر تاریخی، کلمه یاقوت (Ruby) به سایه‌ها‌ی قرمز اشاره دارد که از نظر فنی شامل رنگ صورتی هم هست. در تفسیر یاقوت سرخ در برابر سفایر صورتی تفاوت‌ها‌ی فرهنگی وجود دارد. در برخی از کشورهای تولید کننده یاقوت سرخ، مانند سریلانکا، رنگ‌ها‌ی صورتی همان یاقوتی قلمداد می‌شود، در حالی که در بسیاری از کشورهای مصرف کننده، آن را به عنوان سفایر صورتی طبقه‌بندی می‌کنند.

از نظر تاریخی، رنگ قرمز متمایل به ارغوانی یا قرمز مایل به صورتی یاقوت سرخ را یاقوت خون کبوتری برمه می‌گویند که با یک فلورسانس نرم، درخشان و قرمز توصیف می‌شود. این یاقوت از باارزش‌ترین و گرانبهاترین یاقوت‌ها‌ی جهان است.

توصیف‌ها‌ی فوق برای توصیف رنگ بین افراد حرفه‌‌ای مفید است، اما هنگامی که برای توصیف رنگ واقعی یاقوت استفاده می‌شود، می‌توانند مورد سوءتعبیر قرار بگیرند.

سفایر (یاقوت کبود)

یاقوت کبود به طور کلی به عنوان یک سنگ قیمتی آبی شناخته می‌شود، اما در طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها‌ وجود دارد. به طور کلی، هرچه رنگ از شدت و یکنواختی بیشتری برخوردار باشد، سنگ هم ارزش بیشتری دارد.

یاقوت کبودی که به رنگ آبی نباشد، به عنوان یاقوت کبود فانتزی شناخته می‌شود و ممکن است هر رنگی به جز قرمز باشد. رنگ‌های فانتزی یاقوت کبود عبارتند از: صورتی، نارنجی، زرد، سبز، بنفش. که متناسب با هرسلیقه‌ای است!

آبی محبوب‌ترین و شناخته شده‌ترین رنگ در یاقوت کبود است. باارزش‌ترین رنگ سفایر، آبی مخملی تا آبی مایل به بنفش، در تون‌ها‌ی متوسط ​​تا متوسط ​​تیره است. یاقوت کبود با این کیفیت، بالاترین قیمت را در هر قیراط دارد. سفایر آبی کم ارزش نیز ممکن است مایل به خاکستری، خیلی روشن یا خیلی تیره باشد.

سفایر Padparadscha (پادپاراچا) نوعی بسیار نادر و کلکسیونی مرکب از رنگ صورتی و نارنجی است که در تجارت به عنوان padparadscha شناخته می‌شود. چنین ‌‌سنگ‌های قیمتی معمولاً دارای ارزش بالایی نسبت به بسیاری از انواع دیگر یاقوت‌های کبود فانتزی هستند. توصیف رنگ آن‌ها دشوار است. برخی از افراد می‌گویند رنگ‌ها‌ی سفایر padparadscha را باید سالمون یا غروب آفتاب نامید، اما کلمه padparadscha خود از زبان سانسکریت گرفته شده و به رنگ غنی شکوفه نیلوفر آبی اشاره دارد.

کسانی که با این ‌‌سنگ‌های قیمتی سر و کار دارند، معمولاً موافق هستند که سفایر padparadscha باید از نارنجی مایل به صورتی ملایم تا متوسط تا صورتی-نارنجی باشد.

سفایر صورتی از قرمز روشن (صورتی) تا بنفش روشن با اشباع رنگ ضعیف تا شدید، متغیر است. سفایر بنفش همیشه دارای رنگ بنفش به عنوان رنگ غالب است. آن‌ها از بنفش مایل به قرمز متوسط تا تیره و ارغوانی مایل به بنفش با اشباع رنگ ضعیف تا زنده متغیر هستند.

عمده‌ترین دسته رنگ‌های فانتزی سفایر پادپاراچا، صورتی و بنفش، نارنجی و زرد، سبز، بی‌رنگ و سیاه است. هر دسته دارای دامنه رنگ، دلایل رنگ و بازار خاص خود است.

سفایر زرد از زرد قناری تا زرد نارنجی و در رنگ‌ها‌ی روشن تا تیره وجود دارد، در حالی که سفایر نارنجی دارای رنگ‌ها‌ی طلایی عمیق و نارنجی عمیق است.

سفایر زرد ممکن است تحت تأثیر رنگ‌های دیگر همان گوهر باشد و می‌تواند از رنگ روشن تا زرد مایل به سبز تیره و زرد_نارنجی با اشباع رنگ ضعیف تا شدید باشد. بهترین سفایر زرد، زرد قناری تا زرد مایل به نارنجی با اشباع روشن است.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انگشتر یاقوت زرد

سفایر نارنجی از نارنجی مایل به زرد تا نارنجی مایل به قرمز متغیر است. سفایر نارنجی قوی، نارنجی خالص تا قرمز نارنجی با رنگی متوسط ​​و اشباع زنده است.

سفایر صورتی چند سالی است که محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.

معرفی بزرگ‌ترین و معروف‌ترین یاقوت‌های جهان در تاریخچه یاقوت

یکی از معروف‌ترین یاقوت‌ها‌ی کبود در جهان، سفایر آبی است که به پرنسس دایانا به عنوان حلقه نامزدی داده شده است و اکنون کیت میدلتون آن را می‌پوشد. اما یاقوت کبود معروف دیگری وجود دارد که متعلق به خانواده سلطنتی است.

یاقوت کبود (Stuart Sapphire) یک سنگ قیمتی بزرگ به شکل بیضی 104 قیراط (20.8 گرم) است که در تاج سلطنتی یافت می‌شود. این تاج در سال 1937 برای پادشاه جورج چهارم طراحی شد و اکنون متعلق به ملکه الیزابت دوم است. یاقوت کبود سنت ادوارد نیز به همراه 15 یاقوت کبود دیگر در بالای تاج قرار دارد.

ستاره هند با 563 قیراط، (112.6 گرم) بزرگ‌ترین یاقوت کبود ستاره‌ای با کیفیت در جهان است که بیش از 300 سال پیش در سریلانکا کشف شد، اما حدود 2 میلیارد سال پیش شکل گرفته است. یاقوت کبود باارزش هنوز در ذخایر شن و ماسه سریلانکا که از رودخانه‌ها‌ی باستان به جا مانده است یافت می‌شود. J.P.Morgan صنعتگر و سرمایه‌دار، یاقوت کبود را در سال 1900 به موزه تاریخ طبیعی نیویورک ارائه داد.

گاهی اوقات یاقوت کبود می‌تواند نوارهای رنگی در خود داشته باشد. سفایر Tomahawk Tiger با وزن 85 قیراط (17 گرم) در نهر توماهاوک در کوئینزلند پیدا شد، سفایری زرد با نوارهای آبی است. این یاقوت در سال 2010 به قیمت یک میلیون دلار به یک مجموعه‌دار از ایالات متحده آمریکا فروخته شد.

مشهورترین یاقوت کبود استرالیایی ستاره سیاه کوئینزلند است. این یاقوت کبود 733 قیراطی (146.6 گرم) سیاه است. این بلور در دهه 1930 توسط پسر 12 ساله‌ای در نزدیکی آناکی کوئینزلند کشف شد. خانواده این پسر بیش از یک دهه قبل از اینکه به ارزش این سنگ پی ببرند، از آن به عنوان کلون درب منزل خانه خود استفاده می‌کردند.

ستاره سیاه کوئینزلند یک سفایر سیاه و دارای خطوط سفید در سطح آن است که شکلی ستاره‌ای ایجاد می‌کند. این نگین خارق‌العاده در یک رکاب فلزی تزئین شده و نقره‌ای رنگ سوار شده است.

باور مردم درباره خواص انواع یاقوت

با توجه به تاریخچه یاقوت در بسیاری از فرهنگ‌ها، جای تعجب نیست که یاقوت ارتباط زیادی با قدرت و ثروت دارد. همچنین باور قدیمی بر این است که این گوهر دارای فضیلت‌ها‌ی خاصی است که در صورت به کارگیری درست می‌توانند منافع زیادی برای انسان داشته باشند.

یاقوت سرخ

یاقوت سرخ را سنگ پادشاهان می‌دانند. نکته قابل توجه این است که این گوهر به مالک آن کمک می‌کند تا ‌‌سنگ‌های بیشتری به دست آورد و از املاک مالک محافظت کرده و به انباشت ثروت کمک می‌کند.

هنگامی که یاقوت سرخ به عنوان طلسم پوشیده می‌شود، خصوصیات عرفانی آن به سمت محافظت شخصی گسترش می‌یابد. مردم باستان اعتقاد داشتند که پوشیدن سنگ در سمت چپ، یعنی سمت قلب به حامل اجازه می‌دهد تا با آرامش زندگی کند. به این ترتیب هیچ کس نمی‌توانست زمین و مرتبه اجتماعی آنها را بگیرد.

این سنگ با رنگ خونین خود، آن‌ها را از تمام خطرات حتی خطر ویران شدن خانه‌ها‌یشان در برابر طوفان محافظت می‌کند. شاید افراطی‌ترین عقیده متعلق به برمه‌ای‌ها باشد. آن‌ها اعتقاد داشتند که فشار دادن یاقوت به گوشت فرد، باعث شکست ناپذیری او می‌شود.

اعتقاد به محافظت یاقوت سرخ در برابر صدمات جسمی باعث شد کسانی که خود را برای خیر بزرگ‌تر فدا می‌کردند، پیوند خاصی با این سنگ سرخ خونی ایجاد کنند. سرانجام یاقوت سرخ تبدیل به سنگ سربازان شد.

در تاریخچه یاقوت گفتیم که پوشیدن ساده یاقوت سرخ در سمت چپ بدن و در نزدیکی قلب برای بسیاری آرامش و محافظت در برابر آسیب‌ها را تضمین می‌کرد. با این حال، سربازان برمه‌ای این کار را با قرار دادن مستقیم سنگ‌ها در گوشت خود، کمی جلوتر بردند. آنها اعتقاد داشتند این عمل خون آنها را در برابر هر نوع زخمی که تصور شود محافظت می‌کند.

سربازان تنها طبقه‌ای نبودند که از یاقوت سرخ برای محافظت استفاده می‌کردند. فئودال‌ها و زمین‌داران هم این سنگ را سمت چپ بدن خود می‌پوشیدند تا از اموال و درجه خود محافظت کنند. اعتقاد بر این بود که این طلسم‌ها‌ی محافظ در محافظت از اموال، حتی در برابر آسیب‌ها‌ی طبیعت، مؤثر هستند.

یاقوت برای جمع‌آوری ثروت هم به کار برده می‌شد. بازرگانان برای فروش کالاهای بیشتر یاقوت سر می‌کردند. کشاورزان برای اطمینان از برداشت زیاد از آنها استفاده می‌کردند. حتی هندوها بر این باور بودند که هر کسی یاقوت به کریشنا عرضه کند، در تولد دوباره خود به عنوان یک امپراطور متولد می‌شود.

هندوها یاقوت را به عنوان “پادشاه ‌سنگ‌های قیمتی” می‌شناختند و بیش از هر گوهر دیگری ارزشمند می‌دانستند. درخت کالپا که یک نماد خدایان هندو است، کاملاً از ‌‌سنگ‌های قیمتی تشکیل شده است. این درخت باشکوه که از یاقوت کبود، الماس، توپاز، زمرد و ‌‌سنگ‌های قیمتی دیگر ساخته شده است، یاقوت را به عنوان میوه ثمر می‌دهد.

یکی از نذورات تشریفاتی هندوها در معابد مختلف، ‌سنگ‌های قیمتی و جواهرات است. در مورد کسانی که یاقوت هدیه می‌دهند، گفته می‌شود:

“کسی که کریشنا را با یاقوت پرستش کند، به عنوان یک امپراطور قدرتمند دوباره متولد خواهد شد. حتی با یک یاقوت کوچک، او یک شاه متولد می‌شود. “

همچنین آن‌ها اعتقاد داشتند که یاقوت سرخ اندوه و همچنین افکار منفی و احمقانه را دور می‌کند. علاوه بر این آنها معتقد بودند که یاقوت با قدرت متافیزیکی درخشان خود می‌تواند خطر قریب الوقوع را هشدار دهد.

با توجه به تاریخچه یاقوت، بسیاری از فرهنگ‌ها‌ی باستان یاقوت را نماینده خورشید می‌دانستند. برخی معتقد بودند که اگر در آب باقی بماند، باعث جوشیدن آب می‌شود.

برخی دیگر معتقد بودند که این سنگ آتش درونی خود را دارد. مردم معتقد بودند که نور یاقوت سرخ، حتی هنگام پیچیدن در پارچه ضخیم، در تمام لایه‌ها می‌تابد و از بیرون مشخص است.

مردم در قرون وسطی اعتقاد داشتند که گوهرهایی که تصاویری روی آنها حک شده است، به طور طبیعی رخ داده‌اند. امروزه می‌دانیم که این قطعات در دوران باستان توسط انسان‌ها تراشیده شده است، اما آنها تصور نمی‌کردند که کار بشر باشد. مردم قرون وسطی معتقد بودند چنین ‌سنگ‌های قیمتی دارای قدرت خاصی هستند. به عنوان مثال، راگیل در کتاب بال‌ها که در قرن 13 نوشته شده است، می‌نویسد:

“شکل زیبا و وحشتناک اژدها. اگر این ماده روی یاقوت یا سنگ دیگری از طبیعت و فضیلت مشابه پیدا شود، قدرت تقویت کالاهای این دنیا را دارد و فرد را شاد و سالم می‌کند.”

با چنین قدرتی در درون، جای تعجب نیست که این سنگ قرمز خونی، مترادف با زندگی، قدرت، خرد و زیبایی باشد.

سفایر (یاقوت کبود)

کشیشان و دانشمندان معتقد بودند که ‌سنگ‌های قیمتی گرانبها، از جمله یاقوت کبود، نه تنها تاریخچه بی‌نظیری دارند، بلکه دارای فضیلت‌ها‌ی خاصی هستند که اگر قدرت آن‌ها به درستی مهار شود، می‌توانند منافع زیادی برای انسان داشته باشند. طبق افسانه‌ها‌، هلن تروایی (حدود قرن 12 قبل از میلاد) صاحب یک یاقوت کبود ستاره‌ای بزرگ بود که گمان می‌رفت کلید مطلوبیت وی باشد.

“مهر” معروف حضرت سلیمان (حدود 1000-931 سال قبل از میلاد) نه تنها یاقوت کبود منقوش بود، بلکه ظاهراً به او قدرت آگاهی از هوا، زمین و جهان زیرین را می‌داد.

در دوره هلنیستی (400-100 قبل از میلاد) که ‌سنگ‌های قیمتی با خدایان خاص یا قدرت‌ها‌ی غیبی در ارتباط بودند، یاقوت کبود را با مشتری (زئوس)، خدای آسمان مرتبط می‌دانستند.

در همین دوره، شاهان عرب برای محافظت از خود در برابر حسادت و صدمات جسمانی، یاقوت کبود می‌پوشیدند. ملوانان معتقد بودند که یاقوت کبود از آنها در برابر غرق شدن در دریا محافظت می‌کند.

در قرون وسطی، یاقوت کبود به عنوان آزمایشی برای خیانت استفاده می‌شد. تصور می‌شد اگر افراد بی‌وفا آن را بپوشند، تغییر رنگ می‌دهد. همسران سربازان جنگ‌ها‌ی صلیبی هنگامی که همسرانشان از کارزارهای خود بازگشتند با یاقوت کبود آنها را مورد آزمایش قرار می‌دادند.

کاوشگر مشهور مارکوپولو هنگامی که از قسطنطنیه به سمرقند سفر می‌کرد، داستان‌های زیادی از یاقوت کبود سیلان با رنگ آبی پررنگ و عمیق را بیان می‌نمود. بسیاری از یاقوت‌ها‌ی کبود بزرگ سیلان موجود در خزانه‌ها‌ی سلطنتی را می‌توان حاصل جنبش‌ها‌ی مارکوپولو دانست.

یاقوت کبود با دین ارتباطی قدیمی دارد. ایرانیان باستان معتقد بودند که زمین روی یک یاقوت کبود غول پیکر قرار دارد که در رنگ آسمان‌ها منعکس می‌شود. بوداییان بر این باور بودند که یاقوت کبود تأثیر آرام‌بخشی روی مردم دارد که این امر ارادت آن‌ها به نماز و مراقبه را تسهیل می‌کند. هفتمین آسمان اسلام با تابشی از یاقوت، یاقوت کبود و زمرد غسل داده می‌شود.

همچنین یاقوت کبود نماد اصلی در دین مسیح بوده و با عفت، تقوا و توبه همراه است. از نظر مسیحیان، یاقوت کبود نماد بهشت ​​و اشتیاق آنها به زندگی ابدی است. این اعتقاد وجود دارد که ده فرمان حضرت موسی بر روی لوح‌ها‌ی سنگ یاقوت کبود محکمی نوشته شده است که چکش در مقابل آنها تکه تکه می‌شود. هر یک از رسولان با گوهر خاصی در ارتباط بودند و یاقوت کبود به عنوان سنگ سنت پل شناخته می‌شود.

شارلمانی (مؤسس امپراتوری روم) دارای یک طلسم عظیم یاقوت کبود بود که آن را به طور خاص برای نشان دادن ارادت خود به خدا می‌پوشید. در قرن 6، دستور داده شد که هر کاردینال باید یک انگشتر یاقوت کبود در دست راست خود داشته باشد. در قرن 12، این عمل مورد تشویق قرار گرفت، زیرا اعتقاد بر این بود که یاقوت کبود خواسته‌ها‌ی جنسی را سرکوب می‌کند و موجب پاکدامنی و تقوا می‌شود.

در طول قرن‌ها‌ی 12 تا 14، روحانیون مسیحی به لیتوتراپی (lithotherapy) علاقه‌مند شدند که شامل استفاده از ‌سنگ‌های قیمتی برای بهبود بیماران بود. پدر گیاه‌شناسی و جانورشناسی مدرن، راهب دومنیکن، آلبرتوس مگنوس (حدود 1193-1280)، یکی از محققان جدی بود که به مطالعه لیتوتراپی مشغول بود. کسانی که به این روش درمانی مشکوک بودند، به عنوان مرتد شناخته و برکنار می‌شدند و دانشمندانی که با اشتیاق از اصول لیتوتراپی پشتیبانی نمی‌کردند، تهدید به تکفیر می‌شدند.

روحانیون مسیحی تنها علمای شیفته قدرت یاقوت کبود نبودند. کیمیاگران هم سعی می‌کردند از قدرت افسانه‌ای این سنگ استفاده کنند. یاقوت کبود سنگ مورد علاقه ساحران بود که آن را برای احضار ارواح مردگان، پیشگویی و جادوی سیاه به کار می‌گرفتند.

در دوران باستان، یاقوت کبود را برای محافظت از فرد استفاده کننده با تقویت سیستم ایمنی او استفاده می‌کردند. گفته می‌شد که یاقوت کبود باعث آرامش سیستم بدن، معالجه اختلالات خون و تنظیم غدد می‌شود.

همچنین اعتقاد بر این بود که یاقوت کبود درد و رنج ناشی از روماتیسم، آلرژی، مزاج صفراوی، سکسکه و سرطان را کاهش می‌دهد. حتی گفته می‌شد که تب‌ها‌ی مزمن و صرع را درمان می‌کند. تصور می‌شد که سفایر آبی باعث افزایش طول عمر و پایان دادن به سردرد، کابوس و خونریزی بینی هنگام قرارگیری بر روی پیشانی می‌شود.

مصریان باستان از یاقوت کبود برای شستشوی چشم استفاده می‌کردند. این ایده که یاقوت کبود برای چشم مفید است در قرون وسطی ادامه داشت. راهب دومنیکن، آلبرتوس مگنوس (1327-1377) ثبت کرد که مشاهده کرده است که یاقوت کبود یک جسم خارجی را از چشم بیرون آورده است. در سال 1391، یک یاقوت کبود توسط ریچاردپرستون به کلیسای سنت پائول در لندن اهدا شد تا بتواند بیماری چشم مراقبان مذهبی را درمان کند.

نویسندگان اوایل قرون وسطا معتقد بودند که یاقوت کبود می‌تواند شیوع خشم را کاهش دهد؛ رفتارهای سوء را از بین ببرد و حسادت را دفع کند. یاقوت کبود برای درمان قولنج، بیماری‌ها‌ی روانی و هیستری مفید شناخته می‌شد و یک داروی ضد افسردگی خوب به حساب می‌آمد.

اعتقاد بر این بود که محلی که یاقوت کبود در آن استفاده می‌شود بسیار مهم است:

• انگشت اشاره (اول): بیماری‌ها‌ی معده و دستگاه تنفسی را تسکین می‌دهد.
• انگشت دوم (میانی): ذهن، کبد و طحال را تقویت می‌کند.
• انگشت سوم: به کلیه‌ها و سیستم گردش خون کمک می‌کند. اگر آرزوی خوشبختی و شادی دارید، بهترین مکان برای پوشیدن انگشتر است.
• انگشت کوچک: سیستم تولید مثل، زانوها و پاها را تقویت می‌کند.

یاقوت کبود به ‌سنگ‌های خرد و آرامش معروف است. از این سنگ برای از بین بردن تنش ذهنی و از بین بردن افسردگی استفاده می‌شد. اعتقاد بر این بود که یاقوت کبود مراقبه را تسهیل می‌کند، ذهن را آرام می‌کند و وضوح ذهنی لازم برای غلبه بر موانع را فراهم می‌کند.

همچنین بنابر آنچه در تاریخچه یاقوت می‌یابیم اعتقاد بر این بود که رنگ‌ها‌ی خاص یاقوت کبود دارای ویژگی‌ها‌یی خاص بدین شرح است:

• یاقوت کبود ستاره‌ای: دارای ویژگی‌ها‌ی محافظتی استثنائی است. پرتوهای ستاره نشان دهنده ایمان، امید و سرنوشت است.
• سفایر زرد: سعادت را به ارمغان می‌آورد؛ عقل را تحریک می‌کند و سموم را از بدن خارج می‌نماید.

• سفایر سفید: چاکرای تاج که معنویت و شعور کیهانی را بالا می‌برد را باز می‌کند.
• سفایر آبی: برای بهبود چاکرا به ویژه چاکرای گلو مؤثر است. سفایر آبی سنگ خوبی برای کسانی است که قصد پیدا کردن حقیقت معنوی را دارند.
• سفایر بنفش: باعث بهبود مراقبه و توانایی‌ها‌ی روانی می‌شود. همچنین در آرام کردن احساسات بیش از حد مؤثر است.
• سفایر سبز: چاکرای قلب را تحریک می‌کند و توانایی را برای دلسوزی، وفاداری و اعتماد به دیگران افزایش می‌دهد. همچنین توانایی شما را در یادآوری رؤیاها تقویت می‌کند.
• سفایر صورتی: موانع احساسی را برداشته و مسیر آگاهی بالاتر را روشن می‌کند. عناصر مثبتی را در زندگی شما جذب می‌کند.
• سفایر سیاه: هم مشاغل و هم قدرت شهود را می‌سازد.

سخنان و روایات معتبر در تاریخچه یاقوت

یاقوت یکی از پنج سنگی است که استفاده از آن در دین اسلام بسیار توصیه شده است و روایات متعددی درباره خواص استفاده از انگشتر یاقوت از امامان معصوم نقل شده است. در این بخش از تاریخچه یاقوت، روایات‌های ذکر شده از پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار را ذکر می‌نماییم.

انگشتر ياقوت افضل انگشتر‌های ديگر است و قرآن کريم در سوره الرحمن بدان اشاره کرده است. به طور کلی مهم‌ترین خواصی که در روایات اسلامی برای یاقوت (همه انواع آن) ذکر شده است عبارتند از:

• باعث از بين رفتن فقر می‌شود.
• دارنده آن نجابت و بزرگی می‌يابد.
• پريشانی را زايل می‌كند.

از امام هشتم شیعیان، علی بن موسی الرضا (ع) نقل شده است:

“انگشتر یاقوت در دست کنید که پریشانی را دور می‌کند.”

روایت شده است که حضرت علی (ع) دارای چهار انگشتر بودند که یکی از آنها یاقوت بود که آن را به دلیل نجابت و شرافتش دست می‌کرد.

از رسول خدا (ص) روایت شده است که خطاب به امام حسين (ع) فرمودند:

“فرزندم! انگشتر ياقوت و عقيق به دست كن كه فرخنده و مبارك است و هر گاه كسی به آنها نگاه كند، نور صورتش زياد می‌شود و يك ركعت نماز با آن دو انگشتر برابر با هفتاد ركعت نماز بدون آنها است.”

امام صادق (ع) می‌فرمایند:

“دست کردن انگشتر یاقوت مستحب است و ثواب دارد.”

همچنین فرموده‌اند:

“پوشیدن این انگشتر سنت است.”

امام صادق (ع) در کلامی دیگر می‌فرمایند:

“انگشتر یاقوت به دست کردن مستحب است و ثواب دارد.”

پیامبر (ص) به یکی از اصحاب خود فرمودند:

“انگشتر یاقوت زرد در دست کن تا فقیر نشوی!”

همچنین از پیامبر (ص) نقل شده که می‌فرمایند:

“انگشتر یاقوت به دست کنید، چرا که باعث فقرزدایی می‌شود.”

تاریخچه یاقوت و تراش و صیقل آن

با توجه به تاریخچه یاقوت در دوران ماقبل تاریخ، انسان توانست از یک سنگ برای جدا کردن سنگ دیگر استفاده کند و به این ترتیب ساخت ابزار از سنگ را یاد گرفت. در این فرآیند فهمید که می‌توان با سنگ‌ها کار کرد و آن‌ها سختی‌ها‌ی مختلفی دارند.

تا سال 3000 قبل از میلاد، انسان مهارت‌های خود را به حدی توسعه داده بود که می‌توانست از سنگ استوانه‌های مارپیچ بسازد. در تمام تمدن‌ها‌ی باستان، برش سنگ طبیعی برای ساخت ابزارآلات و وسایل تزیینی مشاهده شده است. مهره‌ها‌، اسکارب، طلسم، مهر و موم، حتی کاسه‌ها را از سنگ برش می‌دادند.

اعتقاد بر این است که تراش اولیه در حدود سال 1300 رخ داده است، اما در سال 1400 تحولات واقعی آغاز شد. چرخ‌ها‌ی آسیاب توسعه پیدا کردند، اشکال بهبود یافتند و تکنیک‌ها‌ی پولیش و صیقل‌کاری بهتری ظهور کردند.

فیلد تراش سنگ برای برش گوهر و ساخت جواهرات به دو دسته تقسیم می‌شود: تراش چند وجهی که برای قرار دادن و صیقل دادن وجوه روی یک نمونه معدنی به کار برده می‌شود و برش کابوشن که معمولاً با سطح بالایی محدب و کف صاف برای شکل دادن و پرداخت سنگ استفاده می‌شود.

به طور سنتی، ‌سنگ‌های نیمه قیمتی یا ‌سنگ‌های مات و شفاف به صورت کابوشن بریده می‌شوند و ‌سنگ‌های شفاف به صورت چندوجهی درمی‌آیند. با این حال، با برش‌های فانتزی، ‌‌سنگ‌های مجسمه‌سازی و ‌‌سنگ‌های تراشیده شده، تشخیص این مشخصه سخت‌تر شده است.

شهر ایدار-اوبرشتاین در آلمان خیلی زود به عنوان پایتخت برش ‌‌سنگ‌های قیمتی جهان ظهور کرد. با شروع قرن هجدهم، حدود 15 مغازه جواهرات برش در این منطقه وجود داشت. این تعداد در آغاز قرن نوزدهم دو برابر شد و در اواخر دهه 1800، بیش از 150 مغازه برش ‌‌سنگ‌های قیمتی در Idar-Oberstein وجود داشت.

در چین، از زمان سلسله شانگ، کارهای شایع و تخصصی زیادی در تراش سنگ انجام شده است. اما در اوایل سال 1900 این مکان به عنوان مکانی که مقادیر انبوه کابوشن‌های تجاری را می‌توان به صورت ارزان تولید کرد، شناخته شد.

دهه 1970 میلادی شاهد جهش شدیدی در بازار صنایع دستی بود و دهه 80 زمان سرمایه‌گذاری روی ‌‌سنگ‌های قیمتی بزرگ بود. اواخر دهه 1980 بود که سنگ تراشی در آمریکا شروع به کار کرد و بازار سنگ تراشی آمریکا شروع به ظهور به عنوان لپیداری برجسته در جهان کرد.

ظهور اعتقاد متافیزیکی به انرژی کریستال‌ها‌ی شفابخش و شفابخشی سنگ‌ها در 20-30 سال گذشته، قطعاً مردم را در زمینه سنگ و مواد معدنی آگاه کرده است. اما هنوز راه طولانی در پیش است.

مشاغل صنعت یاقوت در جهان

یاقوت در حوزه‌های داد و ستد، جواهرات و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. که در ذیل به تفکیک در باب هر یک توضیحاتی خواهد آمد.

حوزه داد و ستد

امروزه داد و ستد و تجارت سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، یکی از سود آورترین نوع تجارت در جهان است.

حوزه جواهرات

یاقوت در حوزه جواهرات دامنه وسیعی از طراحی و تولید، گوهرشناسی و گوهرتراشی را شامل می‌شود. که در ادامه این مقاله به توضیح اجمالی هر یک از آن‌ها و مدت زمان لازم جهت مهارت افزایی در هر یک از حوزه‌ها می‌پردازیم.

طراحی و تولید جواهرات

در تاریخچه یاقوت به این نکته می‌رسیم که کشف فلزات گرانبها، مانند طلا و نقره در دوران باستان و استفاده از آن‌ها در وسایل تزئینی باعث شد تا افراد دارای ذوق و سلیقه هنری اقدام به طراحی و ساخت جواهرات زیبا کنند؛ به همین دلیل رشته طراحی جواهر از هنرهای بسیار با قدمت می‌باشد که دارای پیشینه‌‌ای طولانی در عهد باستان تا امروز است.

امروزه طراحان جواهر با کمک دست، طراحی‌های مورد نظر را روی کاغذ ترسیم می‌کنند و یا با استفاده از کامپیوتر و نرم‌افزارهای مخصوص این کار را انجام داد و یکی از رشته‌های پردرآمد محسوب می‌شود.

گوهرشناس و کارشناس گوهر

گوهر شناسان کسانی هستند که کیفیت و ویژگی‌های سنگ‌های قیمتی را تجزیه و تحلیل، توصیف و تأیید می‌کنند. آن‌ها با استفاده از میکروسکوپ، ابزارهای کامپیوتری و سایر ابزارهای درجه‌بندی، سنگ‌های قیمتی یا جواهرات را بررسی کرده و گزارش‌هایی ارائه می‌دهند که کیفیت این اقلام را تأیید می‌کند.

بسیاری از گوهرشناسان مهارت‌های خود را در کار یاد می‌گیرند و رشد می‌دهند. مدت آموزش لازم برای مهارت‌آموزی به سختی تخصص بستگی دارد؛ اما اغلب حداقل یک سال طول می‌کشد و بازار کار پررونقی دارد.

گوهر تراشی

گوهرتراشی، هنر تراشیدن سنگ‌های قیمتی، نیمه قیمتی و سنگ‌های مصنوعی و سوار کردن آن‌ها روی طلا، نقره و … است. هنر گوهرتراشی، امروزه به شدت مورد استقبال و توجه قرار گرفته و به شغلی پر درآمد برای فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی و افراد دیگر با هر سطح سوادی در آمده است.

قیمت جهانی یاقوت نسبت به الماس

یاقوت و الماس بدون شک دو نمونه از محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی هستند که تا به امروز در جواهرات مورد استفاده قرار می‌گیرند. یاقوت سرخ همراه با زمرد و یاقوت کبود، سنگ‌های قیمتی هستند که به “سه بزرگ” لقب داده شده‌اند. از طرف دیگر، الماس در طول تاریخ به عنوان نماد ثروت و قدرت شناخته شده است. علاوه بر تفاوت واضح در رنگ، این دو ماده معدنی از بسیاری جهات کاملاً متفاوت هستند.

شواهدی با توجه به تاریخچه یاقوت وجود دارد که نشان می‌دهد انگشتر یاقوت سرخ و دیگر سنگ‌های قیمتی رنگی، محبوبیت بیشتری داشته‌اند و یاقوت با رنگ و برش مناسب می‌تواند حتی از یک الماس سفید خالص با وزن معادل آن هم ارزش بیشتری داشته باشد.

قیمت یاقوت یا الماس می‌تواند بسیار متفاوت باشد. الماس و سنگ‌های قیمتی، معمولاً بر اساس مدلی به نام 4c قیمت‌گذاری می‌شوند: رنگ (color)، شفافیت (clarity)، برش (cut) و وزن (carat).

تاریخچه یاقوت در ایران

ایران در زمينه ذخاير و منابع معدنى، از کشورهاى غنى جهان محسوب شده که يکى از اين منابع ارزشمند، انواع سنگ‌ها‌ى قيمتى و نيمه قيمتى مى‌باشد. اما علیرغم وجود پتانسيل‌ها‌ى معدنى بسيار خوب، سهم ايران در استخراج، بهره‌برداری و صادرات آن بسيار ناچيز است.

ياقوت سرخ در برمه، سريلانکا، کاروليناى شمالى، مونتاناى آمريکا و بسيارى از نقاط آفريقا، هند، قزاقستان و خاورميانه يافت شده، اما در ايران هنوز گزارش نشده است.

معرفی معادن یاقوت در ایران

اولین معدن یاقوت کبود در استان همدان کشف شده است. پروانه بهره‌برداری آن صادر شده و بهره‌برداری از سوی بخش خصوصی انجام خواهد شد، اما مشکلی که در این حوزه وجود دارد، نبود حمایت مالی برای تسریع بخشیدن فعالیت‌هاست.

تاریخچه یاقوت و تراش و صیقل آن در ایران

تاریخچه دقیق گوهرشناسی و تراش سنگ در ایران مشخص نیست، اما با توجه به اینکه ایران از گذشته دور تا کنون خاستگاه ‌سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی خاصی مثل فیروزه نیشابور یا عقیق خراسانی بوده، مطمئناً یکی از کشورهای با قدمت در زمینه تراش سنگ است.

در این مقاله تاریخچه یاقوت این سنگ قیمتی را به صورت کامل مورد بررسی قرار دادیم. یاقوت از جمله سنگ‌های قیمتی و باارزش است که قدمتی طولانی داشته و در طول تاریخ زندگی بشر مورد استفاده او قرار می‌گرفته است. یاقوت در رنگ‌های مختلفی قابل مشاهده است که به همه آن‌ها غیر از رنگ قرمز که روبی نام دارد، سفایر یا یاقوت کبود گفته می‌شود.

منابع +++++++++