انگشتر عقیق روزبهان

انگشتر عقیق روزبهان که طرح تاجدار نشسته بر رکاب صفوی‌اش، تمثالی دقیق از نقش کاشیکاری‌های آرامگاه عارفی از قرن ششم هجری است، اثری شکیل و پرجلوه در انگشتان آقایان است که نقش یا بدیع السماوات با امضاء احمد بر روی عقیق نباتی‌اش خوش می‌درخشد.

در این اثر، استاد اسکندری عقیق خوش قواره یمنی را در میان رکابی از جنس نقره و برنج جای داده است تا رنگ طلایی رکاب به صورت ثابت و دائمی بر روی رکاب باقی بماند و در تداوم استفاده از بین نرود. در ادامه با ما همراه باشید تا به طور کامل‌تر با زوایای این اثر دستساز آشنا شوید.

بررسی نگین انگشتر عقیق روزبهان

عقیق که در مراحل نهایی فعالیت‌های آذرین تشکیل می‌شود، در طبیعت، در بازه رنگی قرمز تا بنفش وجود دارد و در رنگ‌های زیبایی به چشم می‌خورد.

نگین عقیق این انگشتر که در نمایی تخت برش خورده است، گوهره‌ای متبرک و نباتی رنگ از معادن یمن است که نقش «یا بدیع السماوات» با امضاء احمد روی آن خودنمایی می‌کند. نقشی دیدنی که برگرفته از آیه 117 سوره بقره است و نشان می‌دهد که آفریننده و پدید آورنده (بدون الگوی) آسمان‌ها اوست. بداعتِ چیزی یعنی بی‌مانندی آن؛ البته مانندی که ذهن آن را بشناسد. این فرمایش حجتى است بر نفى ولد از ذات سبحانى، زیرا والد عنصر ولد باشد و حال آنکه حق تعالى مبدع همه اشیاء و خالق همه موجودات و منزه از انفعال است.

در باب این آیه از امام باقر در خطاب به سدیر صیرفی آمده است: شنیدم حُمران از امام باقر (علیه‌السلام) تفسیر قول خدای عزّوجلّ: بَدِیعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ را پرسید. امام باقر (علیه‌السلام) در پاسخ او فرمود:

خدای عزّوجلّ همه چیز را به علم و ابتکار خود پدیدآورد؛ نمونه و نقشه‌ی پیشینی در میان نبود؛ آسمان‌ها و زمین‌ها را آفرینش تازه بخشید؛ پیش از آنها نه آسمانی بود و نه زمینی. آیا نشنیدی فرموده‌ی خدای تعالی را که: “عرش او بر آب بود.” (هود: آیه ۷)

بررسی رکاب انگشتر عقیق روزبهان

برای ساخت رکاب انگشتر عقیق روزبهان، دو فلز نقره و برنج به صورت توأمان به کار گرفته شده است. استفاده از فلز برنج باعث شده تا طلایی‌های نشسته بر رکاب به صورت ثابت و ماندگار بر تاج‌های نقره‌کوبی شده بر رکاب صفوی باقی بماند.

در واقع آقای اسکندری برای جلوه بیشتر کار به جای آبکاری که بعد از مدت کوتاهی رنگ آن از بین می‌رود، از فلز برنج مدد گرفته است تا به صورت ثابت و ماندگار باقی بماند.

اما مایه اهمیت این اثر نام روزبهان است که مایه شباهت رکاب این اثر با کاشیکاری‌های آرامگاهی از دوران معاصر است که بنای اولیه آن (خانقاه) مربوط به 800 سال پیش است. این مکان که در اصل محل آرامگاه شیخ کبیر محمد روزبهان بوده است، در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی، توسط اداره میراث فرهنگی استان فارس مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته و در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی، به سفارش انجمن آثار ملی روی قبر شیخ بنایی ساخته شده است.

در محوطه آرامگاه روزبهان سه پله سنگی وجود دارد که به ایوانی بدون سقف منتهی می‌شود. در امتداد ایوان مسقف، ایوانی دیگر با عرض کمتر وجود دارد که قبر شیخ و قبور چهار تن از فرزندان و فرزندزادگان وی در آنجا واقع شده‌ است. بر پیشانی این ایوان نیز با خط نستعلیق نوشته شده: «آرامگاه شیخ کبیر ابومحمد روزبهان، تولد در فسا ۵۲۲ هجری – وفات در شیراز ۶۰۶ هجری».

فواید علمی و روایی نگین انگشتر عقیق روزبهان

انگشتر عقیق روزبهان که عقیق نباتی رنگش با آیه متبرک «یا بدیع السماوات» نقش خورده است، اثری متبرک است که خواص علمی بسیاری را در گنجینه ذاتی خود جای داده است که در این‌جا به ذکر نمونه‌یی از فواید آن در مقاله «خواص عقیق: فواید و ویژگی‌های سحرانگیز یک سنگ درمانگر» بسنده می‌کنیم.

• درمان‌کننده کمردرد و پادرد
• درمان‌کننده دردهای ماهیچه‌ای

به همراه داشتن سنگ عقیق بسیار توصیه شده است، چنان که با استناد به همان مقاله در باب اهمیت سنگ عقیق در حدیث معتبر از امام رضا (علیه‌السلام) منقول است:

«اولین کوه‌هایی که اقرار به ولایت حضرت علی (علیه‌السلام) کردند، کوه‌های فیروزه ، عقیق و یاقوت بوده است.»
[وسائل‌الشیعه، ج ۵، ص ۸۹]

این انگشتر مناسب چه افرادی است؟

حکاکی درخور توجه یا بدیع السماوات بر عقیق نباتی این اثر، آن را شایسته انگشتان آقایان کرده است و حتی برای افرادی که به دنبال آثار خاص هستند، اثری قابل توجه است.