خواص کشکول؛ ویژگی‌های کشکول به همراه افسانه‌های عجیب درخت آن

خواص کشکول چیست؟ آیا تا به حال نام درختی به نام کوکودومر به گوش شما خورده است؟ احتمالاً تا به حال بارها نام کشکول را شنیده‌اید و آن را با وسایل مربوط به درویشان مرتبط می‌دانید. اما چیزی که ممکن است ندانید این است که کشکول میوه درختی به نام کوکودومر است. درخت coco de mer، گونه کمیاب درخت نخل بومی ‌مجمع الجزایر سیشل در اقیانوس هند است که در طول تاریخ، موضوع افسانه‌های مختلف بوده است.

میوه این درخت قبل از کشف سیشل، گاهی توسط جریان‌های اقیانوسی به سواحل دوردست، مانند سواحل مالدیو، برده می‌شد و مردم آن نواحی را به تعجب و شگفتی وامی‌داشت. میوه کوکودومر بسیار بزرگ است (بزرگ‌ترین دانه در قلمرو گیاهان) و شکل عجیبی دارد، از یک طرف به شکل و اندازه باسن بدون بدن است و از طرف دیگر به شکم و ران شباهت دارد.

جای تعجب نیست که مردم بسیاری از نقاط جهان به این میوه به عنوان یک شی نادر و جذاب با خواص اساطیری و حتی جادویی نگاه می‌کردند. در این مقاله به بررسی خواص کشکول و اینکه کشکول چیست می‌پردازیم و توضیح مختصری درباره تاریخچه و افسانه‌هایی که در مورد میوه درخت کوکودومر وجود داشته است، ارائه می‌دهیم.

کشکول (کوک) چیست؟

کشکول یا کوک میوه درخت کوکودومر است. این میوه بسیار بزرگ است. قطر آن می‌تواند به نیم متر برسد و می‌تواند وزنی در حدود 25 کیلوگرم داشته باشد. از مغز کشکول در امور پزشکی و از پوست آن به عنوان کاسه استفاده می‌شود. به این ترتیب که آن را از وسط نصف کرده و به صورت کاسه به کار می‌برند. آنچه در ایران به عنوان کشکول می‌شناسیم، کاسه آن است که در گذشته به عنوان کشکول صوفیان به شدت محبوب بوده و به نوعی از ملزومات آن‌ها محسوب می‌شده است.

نخل کوکودومر برخلاف نخل نارگیل دارای درختان نر و ماده مجزا است و برخلاف میوه‌ نارگیل، میوه کوکودومر با شناور شدن روی آب اقیانوس برای پراکندگی طبیعی سازگار نیست. هنگامی‌که یک میوه کوکودومر به دریا می‌افتد، به دلیل وزن و چگالی زیادش نمی‌تواند شناور شود و به پایین فرو می‌رود.

پس از اینکه میوه برای مدت زمان قابل توجهی در بستر دریا قرار گرفت، پوست آن می‌ریزد و قسمت‌های داخلی پوسیده می‌شود. گازهایی که در داخل میوه ایجاد شده‌اند باعث می‌شوند که میوه لخت به سطح دریا بالا بیاید. در آن زمان میوه کوکودومر می‌تواند شناور باشد، اما دیگر بارور نیست، بنابراین هنگامی‌ که جریان‌های اقیانوسی باعث می‌شوند که میوه در سواحل دور – برای مثال در مالدیو – به ساحل بنشیند، دیگر نمی‌تواند رشد کرده و درخت دیگری را به وجود آورد. نام coco de mer فرانسوی است و به معنای “نارگیل دریا” می‌باشد.

پوست میوه کوکودومر از هند وارد ایران شد و به سرعت در میان صوفیان محبوب گردید و به نماد تزکیه نفس آن‌ها از طریق چشم پوشی از کالاها و آرزوهای دنیوی تبدیل شد. دراویش صوفی و ​​زاهدان سرگردان، هدایایی که برای رزق و روزی به آن‌ها داده می‌شد را در کشکول حمل می‌کردند. همچنین به عنوان ظروف نوشیدنی هم از کشکول استفاده می‌نمودند.

برای بسیاری از کشکول‌ها دهانه‌های آبخوری نصب شده بود. کشکول با زنجیر فلزی روی شانه نگه داشته یا آویزان می‌شد. علت نام گذاری آن هم به همین دلیل بود، زیرا کش به معنای کشیدن و کول به معنای دوش یا کتف است؛ یعنی چیزی که بر روی دوش حمل می‌شود. اولین نمونه‌های کشکول مربوط به قرن سیزدهم یا چهاردهم است.

خواص کشکول

بسیاری از تسبیح‌ها و زیورآلات چوبی را با کشکول می‌سازند. کشکول به کار رفته در این تسبیح‌ها چوب درخت کوکودومر یا نارگیل است که امروزه استفاده از نارگیل به دلیل زیاد بودن آن، کاربرد بیشتری دارد. تسبیح کشکول در بعضی فرهنگ‌ها – به عنوان مثال در میان هندوها – جنبه شفابخش دارد و خواص کشکول به آن نسبت داده می‌شود.

اما آنچه که در میوه کوکودومر واقعاً دارای خاصیت است، مغز کشکول است که در گذشته‌های دور و در طب قدیم از آن به عنوان دارو در درمان بیماری‌هایی مانند: فلج، صرع و ناراحتی‌های عصبی و روده‌ای استفاده می‌شد.

مواد خام تسبیح کشکول از یک منبع بسیار طبیعی می‌آید و مهم‌تر از آن، فراوانی آن است؛ چرا که یکی از مشکلات رایج در مورد برخی جواهرات، کمیاب بودن مواد اولیه آنها است. این در حالی است که درخت نارگیل در جنوب شرق آسیا به قدری فراوان است که می‌توانید آن را در هر نقطه‌ای ببینید.

از سوی دیگر از آنجا که عرضه مواد اولیه نارگیل فراوان است، طرح‌های بیشماری می‌توان ایجاد کرد؛ اشکال مختلفی مانند: دیسک، بیضی، گرد که می‌توان به راحتی ساخت. پس اگر شخصی هستید که از طرح‌ها و اشکال متمایز استفاده می‌کنید، مطمئناً دوست دارید تسبیح‌ها و آویزهای نارگیل را امتحان کنید. حال که با خواص کشکول و مزایای استفاده از آن آشنا شدید، به بیان افسانه‌ها و عقایدی که طی تاریخ در مورد خواص کشکول وجود داشته است، خواهیم پرداخت.

افسانه‌هایی در مورد خواص کشکول

درخت کوکودومر، بومی ‌دو جزیره سیشل، پراسلین و کوریو است. قبل از اینکه این جزیره‌ها کشف شوند، میوه این درخت توسط جریان‌های اقیانوس به نقاط دوردست دنیا برده می‌شد، اما هیچ گاه جوانه نزده و گیاهی از آن نمی‌رویید. همان‌طور که اشاره شد، میوه درخت کوکودومر نمی‌تواند روی آب جریان یابد و پس از اینکه در آب افتاد، ته نشین می‌شود. این میوه تنها بعد از مدت‌های طولانی می‌تواند در آب شناور شده و با جریان‌های دریا در قسمت‌های مختلف دنیا پراکنده شود.

دریانوردان مالایی، میوه کوکودومر را دیده بودند که از بستر دریا به سمت بالا می‌آید و به همین دلیل استدلال کرده بودند که این میوه باید روی درختان زیر آب، در جنگلی در انتهای اقیانوس هند رشد کند. به گفته آنتونیو پیگافتا و گئورگ ابرهارد رومفیوس، مردم مالایی معتقد بودند که این درخت خانه پرنده عظیم یا موجودی پرنده مانند به نام گارودا (یا رخ اعراب) هم بوده است.

کشیشان آفریقایی معتقد بودند که گارودا قادر به شکار فیل و ببر است. کاهنان آفریقایی بر این باور بودند که گاهی درختان کوکودومر از سطح اقیانوس بلند می‌شوند و زمانی که این اتفاق می‌افتد، امواجی که درختان ایجاد می‌کردند اجازه نمی‌داد کشتی‌ها نزدیک به آنجا حرکت کنند و ملوانان درمانده توسط گارودا خورده می‌شدند.

در مالدیو، هر میوه کوکودومری که در اقیانوس یا سواحل پیدا می‌شد، باید به پادشاه داده می‌شد و نگه‌ داشتن آن برای خود یا فروش میوه کوکودومر می‌توانست منجر به مجازات اعدام شود. با این حال، رودولف دوم، امپراتور روم مقدس توانست یکی از این میوه‌ها را به قیمت 4000 فلورین طلا خریداری کند. دریاسالار هلندی Wolfert Hermanssen هم در سال 1602 در ازای خدمات خود، یک میوه کوکودومر به عنوان هدیه از سلطان Bantam دریافت کرد.

ژائود باروس معتقد بود که کوکودومر دارای قدرت شفابخشی شگفت‌انگیزی است که حتی می‌توان گفت خواص کشکول از “سنگ گرانبها بزوار” هم برتر است. اشراف اروپایی در قرن شانزدهم اغلب پوسته‌های این میوه را صیقل داده و با جواهرات با ارزش تزیین می‌کردند تا کلکسیونی برای گالری‌های خصوصی‌شان باشد. درخت کوکودومر اکنون یک گونه کمیاب و محافظت شده است.

دکتر برتولد کارل سیمن در یکی از کتاب‌های خود اشاره کرد که بسیاری معتقد بودند کشکول پادزهر تمام سموم است. این میوه نه تنها توسط دانشمندان و گیاه شناسان، بلکه توسط شاعران هم مورد ستایش قرار گرفته است.

در سال 1769، ژان دوشمین با کشتی L’Heureuse Marie به پراسلین، دومین جزیره بزرگ سیشل رفت. او محموله‌ای از این میوه‌های غیر معمول را بار کرد و بعداً آن‌ها را در بازارهای هند فروخت. پس از سفر دوشیمن، میوه کوکودومر دیگر هرگز ارزش اولیه خود را به دست نیاورد.

حتی پس از کشف کوکودومر و اثبات اینکه این درخت روی زمین قرار دارد، افسانه‌ها پایان پیدا نکرد.

پس از سال 1743، زمانی که درختان کوکودومر واقعی کشف شدند، افسانه‌های جدید در مورد کوکودومر به وجود آمدند. کوکودومر دارای درختان نر و ماده مجزا است. میوه‌های کوکودومر فقط روی درختان ماده رشد می‌کنند. به دلیل این اشکال غیرمعمول، برخی از مردم معتقد بودند که درختان در شب‌های طوفانی عشق پرشوری ایجاد می‌کنند.

طبق افسانه، درختان نر خود را از ریشه جدا کرده و به درختان ماده نزدیک می‌شوند. افسانه می‌گوید هر کس جفت گیری درختان را ببیند می‌میرد یا کور می‌شود. این واقعیت که حتی در حال حاضر گرده افشانی کوکودومر به طور کامل درک نشده است، یکی از عوامل پشت این افسانه است.

در سال 1881 و در عصر ویکتوریا، ژنرال چارلز جورج گوردون از سیشل بازدید کرد و این اعتقاد را پیدا کرد که دره دِ مای (Vallée de Mai) در جزیره پراسلین، باغ اصلی عدن بوده و کوکودومر میوه ممنوعه از درخت معرفت خیر و شر است که در کتاب مقدس توضیح داده شده است.

البته احتمالاً به ذهن برخی از خوانندگان گوردون رسیده است که اگر کوکودومر واقعاً میوه ممنوعه بود، حوا برای تحویل دادن این میوه غول‌پیکر (که وزنی بین 15 تا 30 کیلوگرم دارد) به حضرت آدم دچار سختی زیادی می‌شد.

کشکول میوه درخت کوکودومر است که آنچه ما در ایران به نام کشکول می‌شناسیم، نیمه پوسته این درخت است که شکلی هلالی و قایقی شکل دارد. کوکودومر در گذشته تنها در دو جزیره یافت می‌شد. امروزه این گونه به عنوان یک درخت زینتی در بسیاری از مناطق استوایی (از جمله باغ های گیاه شناسی در سریلانکا و تایلند) رشد می‌کند و جمعیت‌های فرعی در جزایر ماهه و سیلوئت در سیشل برای کمک به حفظ گونه ایجاد شده است.

در گذشته که جزایر سیشل ناشناخته بود و میوه کوکودومر از طریق جریان‌های آب به سرزمین‌های دیگر می‌رسید، مردم آن را شیئی جادویی می‌دانستند و به همین دلیل خواص کشکول را به صورت افسانه‌ای و غیرواقعی تصور می‌کردند. اما آنچه که بیشتر از نظر سلامتی اهمیت دارد، محتویات داخل میوه کوکودومر است.

از این میوه در طب سیدا، طب آیورودا و همچنین در طب سنتی چینی استفاده می‌شود. در غذا، معمولاً به عنوان تقویت کننده طعم سوپ‌ها در غذاهای جنوبی چین، مانند غذاهای استان گوانگدونگ یافت می‌شود.

میوه کوکودومر در طول قرن‌ها بسیار ارزشمند بوده است. نادر بودن آن باعث علاقه زیاد و قیمت‌های بالا در دربارهای سلطنتی شد و پوسته بیرونی سخت آن برای ساختن کاسه‌هایی مانند کاسه کشکول گدایی صوفیان و دراویش و سازها استفاده شده است.

انواع تسبیح و زیورآلات به نام تسبیح کشکول وجود دارد که از پوست میوه درخت کوکودومر یا از پوست نارگیل ساخته شده است که عمدتاً از دومی ‌است. این تسبیح‌ها و زیورآلات صرفنظر از جنبه زیبایی، مزایا و فوایدی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به استفاده از مواد طبیعی و ارگانیک، فراوانی و ارزان بودن، دیزاین‌های مدرن و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد. شما می‌توانید از این مواد استفاده کرده و از زیبایی، سبکی و مقرون‌به‌صرفه بودن آن‌ها بهره‌مند شوید.

منبع ++