انواع اوپال: بررسی و معرفی انواع اوپال و ویژگی‌های آن‌ها

اوپال جزو محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی دنیا محسوب می‌شود و سنگ متولدین ماه اکتبر است. بعضی اوپال‌های قیمتی و مرغوب می‌توانند همه رنگ‌های مرئی را با کنتراست و کیفیتی بهتر از الماس نمایش دهند و قادر به رقابت با الماس، یاقوت سرخ، یاقوت کبود و زمرد هستند. از انواع اوپال برای ساخت جواهرات مختلف چون: گوشواره، آویز و سنجاق سینه استفاده می‌شود.

انواع گوناگونی از اوپال در سراسر جهان وجود دارد. اگر تازه با این سنگ زیبا آشنا شده‌اید، سه گونه آن شما را شگفت‌زده خواهد کرد. اوپال آتشین به خاطر رگه‌های قرمز، نارنجی و زردی که درون خود دارد، اوپال قلوه‌سنگی که به یک سنگ میزبان متصل شده است و اوپال معمولی که دارای رنگ‌ها و الگوهای گوناگون است و می‌تواند شما را حیرتزده کند. از نظر کانی‌شناسی اوپال، دی اکسید سیلیکون حاوی آب است که ساختار بلوری و ترکیب شیمیایی مشخصی ندارد، به همین جهت ماده شبه معدنی محسوب می‌شود. اگر می‌خواهید با انواع اوپال بیشتر آشنا شوید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

چرا شناخت انواع اوپال اهمیت دارد؟

اوپال یکی از سنگ‌های ارزشمند زیبا و پرطرفدار در سراسر دنیاست. هنگام انتخاب اوپال، به ویژه برای اولین بار بسیار مهم است که بدانید همه اوپال‌ها مثل هم نیستند. شکل‌گیری بعضی از آن‌ها میلیون‌ها سال به طول انجامیده است تا چنین سنگ قیمتی و درخشانی تشکیل شود. همچنین قیمت‌گذاری اوپال‌ها با هم متفاوت است، برخی از آن‌ها بسیار کمیاب و خاص هستند، در حالی که بعضی دیگر به وفور در سراسر دنیا یافت می‌شوند.

انواع اوپال

• از منظر کلی

اوپال گرانبها
اوپال آتشین
اوپال معمولی
اوپال آتشین گرانبها

• از منظر رابطه اوپال و سنگ میزبان

اوپال خالص یا نوع یک
اوپال قلوه‌سنگی یا نوع دو
اوپال ماتریسی یا نوع سه

• از منظر رنگ پایه

اوپال سفید یا روشن
اوپال سیاه یا تیره
اوپال کریستالی
اوپال آبی
اوپال صورتی
اوپال مرادو

• از منظر الگوی رنگ

هارلکوئین
کنترالوز
پین فایر
چشم گربه‌ای

انواع اوپال از نظر کلی

انواع اوپال از نظر کلی به چهار دسته اوپال گرانبها، آتشین و معمولی و آتشین گرانبها تقسیم‌ می‌شود.

• اوپال گرانبها

اوپال گرانبها به گونه‌ای از اوپال گفته می‌شود که وقتی آن را زیر یک منبع نور قرار دهیم و از بالا به آن نگاه کنیم، باید یک بازتاب رنگین کمانی ببینیم. این پدیده به نام «بازی رنگ» مشهور است و این نوع اوپال را به یک گوهر محبوب تبدیل کرده است. انواع اوپال گرانبها می‌تواند طیف رنگ خیره‌کننده از رنگ‌های زرد، نارنجی، سبز، آبی، قرمز و بنفش را از خود ساطع کند. مرغوبیت این اوپال بر اساس کنتراست رنگ، تنوع، یکنواختی، تالگو و قابلیت مشاهده از زوایای مختلف تعیین می‌شود.

اوپال گرانبها بسیار کمیاب است و در نقاط محدودی از جهان یافت می‌شود. قیمتی‌ترین اوپال گرانبها تا به امروز از استرالیا استخراج شده است. همچنین اتیوپی و مکزیک دو منبع دیگر این نوع اوپال در جهان هستند. این نگین ارزشمند در کشورهای برزیل، آمریکا، کانادا، هندوراس، اندونزی، زامبیا، گواتمالا، لهستان، پرو و نیوزلند نیز یافت می‌شود.

بیشتر بخوانید: سنگ ماه تولد مهر

ویژگی‌های اوپال گرانبها

• در زیر منبع نور یک طیف رنگ رنگین کمانی بازتاب می‌کند
• پدیده «بازی رنگ» را در خود دارد.
• اصلی ترین منبع آن استرالیاست.

• اوپال آتشین

اوپال آتشین اصطلاحی است که برای اوپال‌های شفاف و نیمه‌شفاف که دارای رنگ زمینه زرد، نارنجی و قرمز هستند به کار برده می‌شود. این نوع اوپال در انواع انگشتر اسپرت زنانه و انگشتر اسپرت مردانه ممکن است خاصیت بازی رنگ را نداشته باشد، بنابراین نباید انتظار مشاهده چنین پدیده‌ای را در اوپال آتشین داشت. اما چیزی که مشخص است با دیدن رنگ‌های آتشین آن باید به سرعت بتوانید نوع آن را تشخیص دهید. گاهی اوقات در انواع اوپال آتشین طیف رنگ‌های دیگری مشاهده می‌شود که کنتراست آن‌ها بسیار ضعیف است.

ویژگی‌های اوپال آتشین

• دارای رنگ زمینه زرد، نارنجی یا قرمز است.
• ممکن است دارای خاصیت بازی رنگ نباشد.
• به صورت شفاف یا نیمه‌شفاف است.

• اوپال معمولی

این نوع اوپال در انواع انگشتر زنانه و انگشتر مردانه خاصیت بازی رنگ را ندارد و در بیشتر نقاط جهان می‌توان آن را پیدا کرد. بیشتر اوپال‌های معمولی ظاهری شبیه به هم دارند و هیچ‌گونه ویژگی خاصی که این اوپال‌ها را به یک نگین با ارزش تبدیل کند، در آن‌ها دیده نمی‌شود. با این حال بعضی از نمونه‌های آن ظاهری جذاب دارند و در آن‌ها رنگ‌های مختلف قابل مشاهده است. این سنگ‌ها اگر به خوبی صیقل و جلا داده شوند، به نگین‌های زیبا تبدیل می‌شوند. البته قیمت انواع اوپال معمولی به مراتب کمتر از اوپال‌های گرانبها است.

ویژگی‌های اوپال معمولی

• دارای خاصیت بازی رنگ نیست.
• در بسیاری از نقاط جهان یافت می‌شود.
• دارای رنگ‌های مختلف است.

• اوپال آتشین گرانبها

اگر تفاوت اوپال آتشین و گرانبها را درک کرده باشید، شناخت اوپال آتشین گرانبها در انواع انگشتر اسپرت نباید برایتان سخت باشد. این نوع اوپال در اتیوپی یافت می‌شود و رنگ زمینه آن نارنجی است، به همین خاطر نوعی از اوپال آتشین به حساب می‌آید. از طرف دیگر دارای خاصیت بازی رنگ از سبز کهربایی تا بنفش است که آن را به یک اوپال گرانبها تبدیل می‌کند. این خصوصیات در کنار هم باعث ایجاد اوپال آتشین گرانبها می‌شود.

ویژگی‌های اوپال آتشین گرانبها

• ویژگی‌های اوپال آتشین و گرانبها را به طور یکجا در خود دارد.
• منبع اصلی آن کشور اتیوپی است.

انواع اوپال بر اساس رابطه آن با سنگ میزبان

اگر بخواهیم انواع اوپال را بر اساس رابطه‌ای که با سنگ میزبان دارد، بررسی کنیم، می‌توان آن‌ها را به سه دسته اوپال خالص (نوع یک)، اوپال قلوه‌سنگی (نوع دو) و اوپال ماتریسی (نوع سه) تقسیم‌بندی کرد.

• اوپال خالص (اوپال نوع یک)

اوپال خالص نامی است که برای سنگ خشن و تراش‌نخورده اوپال استفاده می‌شود و تنها از ماده اوپال تشکیل شده، بدون سنگ میزبان است و آخال‌های قابل توجهی در آن دیده نمی‌شود. اوپال خالص می‌تواند ترکیبی از اوپال گرانبها و معمولی باشد. این نوع اوپال به نام اوپال نوع یک نیز شناخته می‌شود. اوپال نوع یک اولین تصویری است که افراد از اوپال در ذهنشان دارند.

ویژگی‌های اوپال خالص (اوپال نوع یک)

• فقط از ماده اوپال تشکیل شده است.
• سنگ میزبان ندارد.
• در آن آخال‌های قابل‌توجهی به چشم نمی‌خورد.
• می‌تواند ترکیبی از اوپال گرانبها و معمولی باشد.

• اوپال قلوه‌سنگی (اوپال نوع دو)

اوپال قلوه‌سنگی اصطلاحی است برای انواع اوپال خام یا برش‌خورده که در یک سنگ میزبان قرار دارند، به کار برده می‌شود. این نوع اوپال در حفره‌ها و شکاف‌های سنگ میزبان شکل می‌گیرد. برخی از اوپال‌های قلوه‌سنگی در شکاف سنگ‌ها به صورت لایه‌های نازکی تشکیل می‌شوند که با تراش دقیق و حساب‌شده می‌توان‌ آن‌ها را به صورت نگین‌های تخت که یک طرفشان اوپال و طرف دیگر آن‌ها سنگ میزبان است تبدیل کرد.

تضاد رنگ بین اوپال و سنگ میزبان می‌تواند بسیار جذاب باشد. تلألو درخشان اوپال گرانبها در دل یک سنگ ماسه‌ای یا بازالت سیاه بیشتر دیده می‌شود و صحنه‌ای چشم‌نواز خلق می‌کند. همچنین اوپال آتشین قرمز که از دل یک ریولیت صورتی چشمک می‌زند،نمای خیره‌کننده پدید می‌آورد. در استرالیا به اوپال قلوه‌سنگی، اوپال نوع دو می‌گویند و در مکزیک این سنگ ارزشمند در سنگ میزبان ریولیت یافت می‌شود که نام کانترا را روی آن نهاده‌اند.

ویژگی‌های اوپال قلوه‌سنگی (اوپال نوع دو)

• در حفره‌ها و شکاف‌های سنگ میزبان تشکیل می‌شود.
• نوع گرانبها بیشتر در سنگ‌های ماسه‌ای و بازالت سیاه به وجود می‌آید.
• نوع آتشین آن در سنگ میزبان ریولیت یافت می‌شود.

• ماتریسی (اوپال نوع ۳)

اوپال ماتریسی نامی است که برای اوپال‌های خام یا پرداخت شده استفاده می‌شود که در آن‌ها اوپال گرانبها با سنگ میزبان کاملا مخلوط شده است. در حالی که اوپال قلوه‌سنگی در شکاف‌ها و شکستگی‌ها سنگ‌ها ایجاد می‌شود، اوپال ماتریسی بیشتر در سنگ‌های رسوبی مثل ماسه سنگ، سنگ آهک، چرت یا سنگ آهن به وجود می‌آید.

در این سنگ‌ها، اوپال گرانبها در فضاهای بینابینی ذرات رسوبی تشکیل شده است که در برخی موارد جایگزین این مواد می‌شود. آنداموکا در استرالیا مشهورترین منطقه جهان برای اوپال ماتریسی است. برخی از اوپال‌های ماتریسی در سنگ‌های آذرین مانند: بازالت، آندزیت یا ریولیت یافت می‌شوند. در این سنگ‌ها، اوپال گرانبها به عنوان جایگزین دانه‌های معدنی یا پرکننده حفره‌های کوچک عمل می‌کند. این نوع اوپال ماتریسی از سنگ‌های آذرین در کشور هندوراس استخراج می‌شود.

ویژگی‌های اوپال ماتریسی (اوپال نوع سه)

• ذرات اوپال با ذرات سنگ میزبان کاملا مخلوط شده است.
• در سنگ‌های رسوبی و آذرین ایجاد می‌شود.
• استرالیا و هندوراس دو منبع اصلی اوپال ماتریسی هستند.

انواع اوپال بر اساس رنگ پایه

بدنه اوپال‌ها رنگ‌های متفاوتی دارند که بر همین اساس به شش دسته اوپال روشن، اوپال تیره، اوپال کریستالی، اوپال آبی، اوپال صورتی و اوپال مورادو تقسیم‌بندی می‌شوند.

• اوپال سفید یا اوپال روشن

این اوپال در انواع انگشتر دارای بدنه‌ای با رنگ سفید، زرد یا کرم است. این سه رنگ رایج‌ترین رنگ برای انواع اوپال گرانبها هستند، به ویژه برای اوپال نوع یک که از استرالیا استخراج می‌شود. تا چند دهه گذشته اوپال سفید همان چیزی بود که مردم پس از شنیدن کلمه اوپال، به یادش می‌افتادند، زیرا انواع دیگر اوپال به ندرت در جواهر فروشی‌ها پیدا می‌شد. کوبر پدی در استرالیای جنوبی مشهورترین منطقه برای استخراج اوپال سفید است.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انگشتر اوپال

ویژگی‌های اوپال سفید یا اوپال روشن

• بدنه‌ای به رنگ سفید، زرد یا کرم دارد.
• محل استخراج آن استرالیاست.
• رایج‌ترین رنگ اوپال گرانبهاست.

• اوپال سیاه یا تیره

این نوع اوپال بدنه‌ای با رنگ تیره دارد که اغلب خاکستری یا سیاه هستند. اصطلاح اوپال سیاه همچنین برای آن‌هایی استفاده می‌شود که بدنه‌ای به رنگ آبی تیره یا سبز تیره دارند. رنگ تیره بدنه این نوع اوپال موجب شده تا پدیده بازی رنگ در آن به صورت کاملا واضح نمایان شود. این تضاد رنگ بسیار مطلوب است و انواع اوپال سیاه با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسند.

ویژگی‌های اوپال سیاه یا اوپال تیره

• دارای بدنه‌ای به رنگ تیره است.
• پدیده بازی رنگ در آن به وضوح دیده می‌شود.
• این نوع اوپال‌ قیمت بالایی دارد.

• اوپال کریستالی

اوپال کریستالی در انواع انگشتر دخترانه ظاهری شفاف یا نیمه شفاف دارد و هنگام عبور از نور شگفتی‌های درون آن مشخص می‌شود. اوپال کریستالی برای یک طراح جواهر یک چالش جدی است، زیرا باید جواهر آن را به گونه‌ای طراحی کند که اجازه عبور نور از جهات مختلف را به آن بدهد و زیبایی‌های اوپال کریستالی به بهترین شکل پدیدار شود.

استرالیا منابع زیادی از این سنگ ارزشمند دارد و در سال‌های اخیر در اتیوپی نیز منابعی از اوپال کریستالی یافت شده است.

ویژگی‌های اوپال کریستالی

• شفاف یا نیمه شفاف است.
• با عبور نور از آن پدیده بازی رنگ ایجاد می‌شود.
• منابع اصلی آن استرالیا و اتیوپی است.

• اوپال آبی

بسیاری از مردم تا به حال اوپال آبی را ندیده‌اند و از دانستن وجود چنین ماده‌ای شگفت زده می‌شوند. اوپال آبی اغلب به صورت مهره یا نگین گرد تراش می‌خورد. نوع معمولی آن یکی از انواع اوپال‌ پرطرفدار و محبوب است که در کشورهای پرو، اندونزی و ایالت ارگون آمریکا یافت می‌شود. اوپال آبی ارگون دارای رنگ آبی روشن تا آبی پاستلی تیره است.

همچنین در اوپال آبی پرو گاهی اوقات مناطق کوچکی که دارای پدیده بازی رنگ هستند، دیده می‌شود. اوپال آبی موجود در اندونزی نیز معمولاً با چوب آمیخته شده است.

ویژگی‌های اوپال آبی

• معمولا به صورت مهره یا نگین تراش داده می‌شود.
• نوع معمولی آن طرفداران بسیاری دارد.
• منابع اصلی آن ایالات متحده، پرو و اندونزی است.

• اوپال صورتی

منبع اصلی این اوپال که از نوع معمولی است در پرو قرار دارد. ضخامت اوپال‌های صورتی حدود چهار میلی‌متر است و رنگ آن‌ها از صورتی گل میخک تا یاسی متغیر است. همچنین منابع کمی از آن در ارگون ایالات متحده وجود دارد.

ویژگی‌های اوپال صورتی

• جزو اوپال‌های معمولی است.
• طیف رنگ آن بین صورتی و یاسی است.
• منابع اصلی آن در پرو واقع شده است.

• اوپال مرادو

مرادو یک کلمه اسپانیایی و به معنی بنفش است. این نوع اوپال که از نوع معمولی است دارای بدنه‌ای با رنگ بنفش است و در مکزیک یافت می‌شود. رنگ بنفش تیره آن بسیار کمیاب است.

ویژگی‌های اوپال مرادو

• رنگ این اوپال بنفش است.
• جزو اوپال‌های معمولی است.
• منبع اصلی آن مکزیک است.

انواع اوپال بر اساس الگوی رنگ

از لحاظ الگوی رنگ، انواع اوپال را می‌توان به چهار دسته هارلکوئین، کنترالوز، پین فایر و چشم گربه‌ای دسته‌بندی کرد.

• اوپال هارلکوئین

هارلکوئین نام نوعی اوپال است که تکه‌های رنگی به شکل مستطیل یا الماس درون آن دیده می‌شوند. الگوی رنگ این نوع اوپال به طور معمول در دو بعد بر روی سنگ‌های کدر قابل رویت است. با این حال این تکه‌های رنگی به ندرت در سنگ‌های شفاف و در حالت سه بعدی یافت می‌شوند.

ویژگی‌های اوپال هارلکوئین

• در آن تکه‌های رنگی به شکل مستطیل یا الماس قابل مشاهده است.
• معمولا این الگو به صورت دو بعدی و در اوپال‌های کدر وجود دارد.

بیشتر بخوانید: خواص اوپال

• اوپال کنترالوز (Contraluz Opal)

اوپال کنترالوز یکی از جذاب‌ترین اوپال‌های موجود است که بهترین حالت نمایش رنگ را هنگامی نشان می‌دهد که منبع نور در پشت سنگ قرار بگیرد و نور از درون سنگ عبور کند و به چشم ناظر برسد. از آنجا که اثر کنترالوز زمانی رخ می‌دهد که نور از درون سنگ عبور کند، این نوع اوپال حتما باید شفاف یا نیمه شفاف باشد. بنابراین در ساخت انواع اوپال کنترالوز باید به این مسأله توجه ویژه شود تا این اوپال زیبا بهترین جلوه را از خود به نمایش گذارد.

ویژگی‌های اوپال کنترالوز

• یکی از جذاب‌ترین اوپال‌هاست.
• زیبایی آن وقتی نمایان می‌شود که نور از درون نگین عبور کند.
• نیمه شفاف یا شفاف است.

• پین فایر

این اوپال دارای نقاط رنگی که در سراسر سنگ پخش شده‌اند. اوپال پین فایر در زیر نور می‌درخشد و بازتاب نقاط رنگی آن بسیار چشم‌نواز است. به همین خاطر توجه علاقه‌مندان بسیاری را به خود جلب کرده است. انواع اوپال پین فایر در کوبر پدی استرالیا و آیداهو ایالات متحده در رنگ‌های تیره و روشن یافت می‌شوند.

ویژگی‌های اوپال پین فایر

• دارای نقاط رنگی در سراسر سنگ است.
• در زیر نور درخشش جذابی دارد.
• در رنگ‌های تیره و روشن یافت می‌شود.
• منبع اصلی آن استرالیا و ایالات متحده است.

• اوپال چشم گربه‌ای

این جلوه نوری که به چشم گربه معروف است، به صورت یک خط نازک درخشان در وسط نگین منعکس می‌شود. خط نورانی با حرکت نگین، حرکت منبع نور یا حرکت سر ناظر در قسمت گنبدی شکل گوهر به جلو و عقب می‌رود. اوپال چشم گربه‌ای بسیار کمیاب است و این ویژگی خود را به خاطر داشتن صدها رتیل موازی دارد که سراسر سنگ را پوشش داده‌اند. آن‌ها خطی از نور منعکس می‌کنند؛ درست شبیه آنچه از یک قرقره نخ ابریشمی بازتاب می‌شود.

ویژگی‌های اوپال چشم گربه‌ای

• نمایی شبیه چشم گربه دارد.
• بسیار کمیاب و گرانقیمت است.
• دارای تعداد زیادی رتیل موازی است که موجب ایجاد خط نورانی می‌شوند.

در این مقاله تلاش کردیم تا انواع اوپال را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم و ویژگی‌های هر یک را بیان کنیم. اوپال‌ها را می‌توان از نظر کلی، رابطه با سنگ میزبان، رنگ پایه و الگوی رنگ به دسته‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد. این تقسیم‌بندی می‌تواند در شناخت بهتر این سنگ زیبا به علاقه‌مندان کمک کند.

همچنین اگر تصمیم به خرید یکی از انواع اوپال دارید، با مطالعه مطالب فوق اطلاعات مفید و ارزشمندی کسب خواهید کرد و تا حد زیادی امکان تشخیص اوپال اصل را خواهید داشت. با این حال توصیه می‌کنیم حتماً از یک گوهرشناس زبده در این زمینه کمک بگیرید.