یکی از موهبتها و زیباییهایی که طبیعت برای انسانها به ارمغان داشته، وجود انواع سنگها و نگینهای فوقالعاده زیبا، با رنگهای خیرهکننده و استحکام بالاست. در میان تنوع موجود در انواع گوهرهای قیمتی، سنگ سیترین دارای جایگاه ویژهای میان متخصصان صنعت جواهرسازی و دوستداران سنگهای قیمتیست. انگشتر سیترین از جمله زیورآلاتیست که هم میان بانوان و هم آقایان طرفداران زیادی دارد. سیترین طبیعی سنگ برتر تجلی، تخیل و اراده شخصی است. همچنین حامل نیروی خورشید، آرامشبخش و زندگیبخش است. این سنگ در طبقه معدنی کوارتز قرار دارد. رنگ خاص زرد و طلایی آن از آثار آهن موجود در کوارتز ناشی میشود. تنوع رنگ آن طیفی از زرد کمرنگ تا سایههای روشن کهربایی را شامل میشود. از خصوصیات ظاهری مهم آن این است که دارای سیستم بلوری ششضلعی است و در شکل طبیعی آن، رنگ و ظاهری کدر یا دودی دارد. در طول تاریخ، انواع سنگ سیترین به دلیل زیبایی و درخشندگی آنها ارزشمند بوده و مورد توجه افراد زیادی در جهان بوده است. در این بخش از تالار نمایش تراث سعی داریم به معرفی کامل انگشتر سیترین، ویژگیهای آن و نحوه استفاده و نگهداری صحیح از آن بپردازیم.
تاریخچه انگشتر سیترین
نگین سیترین از زمانهای قدیم مورد توجه بوده است. این سنگ توسط کانی شناس آلمانی Friedrich Mohs در سال 1812 کشف شد. نام سیترین برای اولین بار و برای اشاره به سنگهای قیمتی زرد در سال 1385 استفاده شد و به ثبت جهانی رسید. این نام در سال 1556 جایگزین نام استاندارد کوارتز زرد شد. از سالهای اولیه کشف این سنگ قیمتی، این اعتقاد وجود داشت که سیترین میتواند مزاج را آرام کرده، خشم را تسکین دهد. کشفی کلیدی که باعث افزایش محبوبیت سیترین در اواسط قرن 18 شد.
متخصصان سنگهای قیمتی طبیعی و مواد معدنی متوجه این موضوع شدند که آمیتیست و کوارتز دودی را میتوان برای تولید رنگ لیمویی و عسل طلایی سیترین تحت عملیات حرارتی قرار داد؛ به این شکل، سنگهای قیمتی و ارزان قیمت در بازار به شکل گستردهای عرضه شد. این سنگ زیبا هزاران سال است که به صورت تزئینی مورد استفاده قرار میگیرد و در یونان باستان، به عنوان جواهری تزئینی بین 300 تا 150 قبل از میلاد استفاده میشده است. علاوه بر این، مردان اسکاتلندی قرن هفدهم از سیترین برای تزئین دستههای خنجر و شمشیر خود استفاده میکردند. امروزه، نگین انگشتر سیترین یکی از مقرونبهصرفهترین و پرطرفدارترین سنگهای قیمتی زرد است.
معادن سیترین در جهان و ایران
سیترین طبیعی را میتوان در کوههای اورال روسیه و ماداگاسکار و سایر نقاط یافت. رنگهای تیرهتر، از جمله نارنجی طلایی با درجه روشنی متوسط ، معمولاً کمیابتر و در نتیجه ارزشمندتر در نظر گرفته میشوند. نگین و انگشتر سیترین به عنوان یکی از اعضای خانواده کوارتز، دارای سختی نسبتاً بالاییست و در مقیاس Mohs در رتبه 7 از 10 قرار دارد. بیشتر نگینهای سیترین از برزیل میآید.
تعداد کشف شده از این سنگ زیبای قیمتی در ایران کم است و نمونههای موجود مرغوب نبوده و از شفافیت زیادی برخوردار نیست و کیفیت آنها کمتر به پای نمونههای کشف شده خارجی میرسند. به همین خاطر اکثر نگینهای طبیعی سیترین ایرانی باید مورد بهسازی قرار گرفته تا کیفیت و شفافیت مورد قبول را به دست آورند.
انواع نگین انگشتر سیترین
در تقسیمبندی نگین سیترین میتوان از فاکتورهای مختلفی چون رنگ، اندازه، محل کشف و مانند اینها استفاده کرد. اما در این قسمت به تفکیک انواع سیترین با توجه به نوع ماهیت آن میپردازیم.
نگین طبیعی
نگین طبیعی این سنگ قیمتی در معادن و بستر رودخانهها کشف شده و از دل طبیعت به دست میآید. ترکیب شیمیایی سیترین طبیعی شامل آهن است و به طور طبیعی دارای رنگ نارنجی-طلایی است. سیترین طبیعی بسیار نادر است.
نگین بهسازی شده
این نوع سنگهای نیمهقیمتی که اصطلاحاً به آنها سیترین تصفیه شده و بهسازی شده میگویند، با حرارت دادن سنگهای کوارتز دودی یا آمتیستها برای رسیدن به رنگ دلخواه ایجاد میشوند. با این وجود، هر دو این جواهرات (مانند سیترین طبیعی) بخشی از خانواده کوارتز هستند. بنابراین، آنها دارای خواص و ساختار شیمیایی مشابه سیترین طبیعی هستند و به این صورت، نگین و انگشتر سیترینهای تصفیه شده معتبر تلقی میشوند.
نگین مصنوعی
در ساختار نگین سیترین مصنوعی، اغلب از انواع مختلف مواد، مانند شیشه رنگ شده استفاده میشود و خواص و ساختار شیمیایی آن مشابه سیترین طبیعی نیست. مانند همه سنگهای قیمتی، سیترین اغلب با استفاده از شیشههای رنگی تقلبی ساخته میشود. خوشبختانه در تشخیص سیترین طبیعی و مصنوعی، به راحتی میتوان به تفاوت موجود بین آنها پیبرد.
به این صورت که سیترین مصنوعی که اغلب از جنس شیشه است، نمای بسیار ضعیفی از نسخه اصلی را به نمایش میگذارد، زیرا سیترین یک سنگ قیمتی بسیار شفاف است. دقت کنید حتی اگر یک حباب در داخل سنگ جواهر سیترین مشاهده کردید، مطمئن باشید که با نگین یا انگشتر سیترین مصنوعی روبهرو هستید. به این خاطر که سیترین اصل و طبیعی هیچ حبابی در داخل خود نداشته و دارای یکدستی و یکپارچگی در بافت است.
نگینهای قابل اشتباه با سیترین
سیترین طبیعی بیشتر در رنگهای زرد و طلایی وجود دارد و این امر تمییز دادن آن را با دیگر سنگهای قیمتی زرد رنگ با مشکل مواجه میکند. با وجود تفاوتهای زیاد از لحاظ ساخت، سختی و دیگر ویژگیها، ممکن است از نظر شباهتهای ظاهری موجود با سنگهایی چون: یاقوت زرد طلایی، تورمالین و ارتوکلاز اشتباه گرفته شود. رنگ زرد مایل به طلایی خیرهکننده سیترین، به دلیل وجود ناخالصیهای آهن است که به آن جلوه بینظیری بخشیده است.
انواع رکاب انگشتر سیترین
یکی از مهمترین فاکتورها در زیبایی و ارزشگذاری نگین و انواع انگشتر اسپرت سیترین، نوع رکاب آن است. در واقع رکاب انگشتر عاملی است که زیبایی و جلوه سنگهای زیبای قیمتی که از دل طبیعت کشف شدهاند را دوچندان میکند. بهتر است برای خرید یا سفارش ساخت پایه نگین خود، با انواع طرحها، جنسها و ویژگیهای آن آشنا باشید.
رکاب انگشتر سیترین مردانه
برای پایه انگشتر مردانه، جنس نقره کاربرد و محبوبیت فراوانی دارد. طرحهای خاص و منحصربهفردی نیز وجود دارد که بسیار چشمگیر است. مدلهایی چون مدل فیلی، طرح اشکی، خورشیدی، طرح حصیری، طرح شیاری و ... از محبوبترین پایههای نگین سیترین در میان انواع انگشترهای مردانه است.
رکاب انگشتر سیترین زنانه
ظاهر نگین سیترین روی پایه انگشتر زنانه با جنس نقره و طلا جلوه خاصی به آن میبخشد. انواع طرحهای ساده و صاف، رکاب مخروطی، پایهدار، طرح دوشاخ، مدل پیچ، رکاب لبه تیز، حکاکیشده، بافت، موجدار و... وجود دارد که هر یک از بانوان متناسب با سلیقه خود میتوانند هر یک را انتخاب کنند.
فواید و خواص انگشتر سیترین از نظر علمی و درمانی
فوایدی که برای سنگ و نگین سیترین از نظر علمی در نظر گرفته شده است شامل این است که عمل هضم را بهبود میبخشد، عفونتهای کلیه و مثانه را دفع میکند، گردش خون را منظم میکند، بدن شما را سمزدایی کرده و سیستم گوارش را بهبود میبخشد. نگین و انگشتر سیترین، سستی شما را از بین برده و انرژی شما را افزایش میدهد.
خواص درمانی کریستال سیترین با ویژگیهای تقویت کننده انرژی همراه است که باعث افزایش استقامت، سطح انرژی، بهبود سطح هوش، تمرکز، خرد، اعتماد به نفس و تردید ذهنی میشود. رنگ سیترین از جمله مهمترین دلایلی است که آن را با خورشید مرتبط میکند. این سنگ تاریکی و ترسهای شبانه را از بین میبرد و به محافظت از شما در برابر افراد منفی کمک میکند. این سنگ قیمتی ثروت، رفاه و موفقیت را جذب میکند و شادی، شگفتی، لذت و اشتیاق را به ارمغان میآورد.
از دیگر خواص مهم سنگ سیترین:
- بالابردن عزت و اعتماد بهنفس
- تقویت عقل و مغز
- بالابردن انگیزه و خلاقیت
- بالابردن تمرکز
- ایجاد تعادل احساسی
- بهبود درمان دیابت
- کمک به رفع مشکلات چشمی
روشهای شناسایی نگین انگشتر سیترین اصل
با توجه به این موضوع که انواع سیترین بهسازی شده و مصنوعی در بازار جواهرات وجود دارد و از نظر ظاهری بسیار شبیه به نمونه طبیعی آن است، در هنگام انتخاب و خرید آن دقت کنید. در صورتی که علاقه و تمایل به داشتن انگشتر سیترین اصل و طبیعی دارید، بهتر است با خصوصیات مهم آن به منظور تشخیص طبیعی و مصنوعی بودن آن آشنا باشید.
سختی نسبی سیترین: سنگ سیترین، از جمله نگینهای طبیعی و قیمتی است که دارای سختی نسبی نسبت به دیگر سنگهای قیمتی مانند الماس است. اما در عین حال این نگین زیبا دارای سختی نسبتاً بالایی است و در مقیاس Mohs در رتبه 7 از 10 قرار دارد. پس لازم است به هنگام خرید به میزان سختی و استحکام نمونه اصل آن توجه کنید.
رنگ خاکه سیترین: مانند اکثر سنگهای قیمتی، سیترینها نیز در همه جا رنگ نسبتاً یکنواختی دارند. بنابراین، یک راه عالی برای تشخیص نمونه اصل از جعلی آن، مشاهده دقیق رنگ سنگ است. اگر متوجه تغییر ناگهانی رنگ در نقاط مختلف روی سنگ شدید، ممکن است دلیلی بر بدلی بودن آن باشد.
نوع و ساختار انکلوزیونها (ناخالصیها): سیترینها فاقد هر گونه نقصی هستند که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشد. با در نظر گرفتن این نکته، گوهر خود را زیر نور سفید روشن نگه دارید و آن را از زوایای مختلف بررسی کنید. اگر متوجه هر گونه لکه روی سنگ شدید، ممکن است تقلبی باشد. همچنین در صورت مشاهده هر گونه ناخالصی حبابهای ریز روی سنگ به اصل بودن نگین یا انگشتر سیترین مورد نظر شک کنید.
روشهای نگهداری انگشتر سیترین
سنگ سیترین میتواند در اثر تماس شدید با مواد شیمیایی سخت آسیب ببیند. همچنین استفاده مداوم از انگشتر و نگین سیترین آن میتواند باعث رسوب ذرات گرد و غبار روی آن شود. دقت کنید که ممکن است در اثر قرار گرفتن بیش از حد این گوهر درخشان در معرض نور خورشید منجر به کم شدن و محو شدن رنگ شود. برای اینکه جواهرات زرق و برقدار زیبای شما همیشه بدرخشند، به نکات زیر توجه کنید:
- سیترین نباید در معرض آفتاب یا گرمای شدید قرار گیرد.
- از پوشیدن جواهرات سیترین در هنگام حمام آفتاب خودداری کنید.
- تغییرات شدید دما ممکن است منجر به ترکخوردگی یا شکستگی سنگ شود.
- جواهرات را از استفاده خشن محافظت کنید.
- هنگام ورزش، باغبانی یا شستن ظروف با دست جواهرات خود را نپوشید.
- سیترین را در معرض اشعه ایکس قرار ندهید، زیرا رنگ آن قهوهای تیره میشود.
- از روغنهای تند، سفید کننده، اسپری مو، عطرهای اسیدی، شویندههای تمیزکننده یا هر گونه مواد شیمیایی دور نگه دارید، زیرا ممکن است باعث کدر شدن سنگ شود.
- بهتر است هنگام آماده شدن جواهرات خود را به عنوان آخرین مرحله بپوشید.
- جواهرات سیترین باید هر دو ماه یکبار تمیز شوند تا از ایجاد گرد و غبار روی سطح جلوگیری شود.
- استفاده از مواد شوینده ملایم یا هر گونه پاککننده مخصوص جواهرات، انگشتر سیترین شما را مانند روز اول درخشان نگه میدارد.
- جواهرات را به مدت 15 تا 30 دقیقه در محلول صابون گرم خیس کنید.
- جواهرات را به آرامی با یک برس نرم شستوشو دهید.
- بهتر است از حرکت دایرهای برای از بینبردن چربی استفاده کنید.
- جواهرات را کاملاً زیر فشار گرم آب گرم بشویید.
- دقت کنید انگشتر را با استفاده از پارچه جواهرات نرم بدون پرز خشک کنید.
- اجازه ندهید سنگها در معرض هوا خشک شوند، زیرا ممکن است لکههایی بر جای بگذارند.
فاکتورهای ارزشگذاری انگشتر سیترین
قیمت سیترین با توجه به ویژگیهای مختلف و کیفیت آن میتواند متغیر باشد. برای ارزشگذاری این سنگ قیمتی روشها و قوانین مختلفی وجود دارد که قیمت نهایی آن را نیز مشخص میکند. به منظور آگاهی از قیمت واقعی و مناسب برای خرید نگین سیترین مدنظر خود بهتر است برخی فاکتورهای مهم و تأثیرگذار را بدانید و همچنین با متخصصان حوزه جواهرات و سنگهای قیمتی نیز مشورت کنید.
بر حسب نوع رکاب انگشتر
همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره شد، رکاب و پایه نگهدارنده نگین انگشتر سیترین، در زیبایی ظاهری و همچنین قیمت نهایی آن بسیار تأثیرگذار است و در بیشتر موارد سلیقه مشتری و نوع انتخاب آن را تعیین میکند. در عین حال، پایه انگشتر نیز خود دارای ویژگیها و فاکتورهایی است که در کیفیت و بهای پرداختی مؤثر هستند. بهتر است به هنگام انتخاب و خرید به این موارد دقت کنید.
الف) جنس فلز: پایه انگشتر سیترین، از فلز است که میتواند متفاوت باشد. پرطرفدارترین جنس ساخت در صنعت جواهرسازی که مورد استقبال گستردهای است، نقره است. معمولاً این فلز در ساخت انواع انگشتر اسپرت شامل انگشتر اسپرت زنانه و انگشتر اسپرت مردانه به دلیل کسب قیمت نهایی معقولتر نسبت به دیگر فلزات مانند طلا محبوبیت بیشتری دارد.
ب) نوع ساخت: در اکثر موارد رکابهای موجود در بازار دارای ساخت شرکتی هستند و به این شکل انواع مختلف ساخت را نیز مشاهده خواهید کرد. اما در شکلی دیگر، میتوانید مدل دلخواه خود را برای ساخت به جواهرسازان حرفهای داده و با یک رکاب انگشتر دستساز و منحصربهفرد به نگین خود زیبایی و جلوه دوچندانی را ببخشید.
ج) طرح ساخت: از دیگر عوامل مهم و مؤثر در ارزشگذاری رکاب و پایه انگشتر سیترین، میتوان به نوع طرح آن اشاره کرد. طرحهای ساده و بدون حکاکیهای خاص در مقابل طرحهای سفارشی خاص و شلوغ، با قلمزنیها و حکاکیهای خاص و منحصربه فرد و همچنین استفاده از بعضی نگینها و سنگهای قیمتی ریز در بافت پایه انگشتر، قیمت متفاوت و پایینتری را ایجاد میکند.
بر حسب نوع نگین انگشتر
نگین سیترین و ویژگیهای آن، اصلیترین فاکتور در تعیین قیمت نهایی انگشتر سیترین است، تا جایی که ممکن است اختلاف چشمگیری در قیمت و بهای انواع مختلف این سنگ قیمتی ایجاد کند. در ادامه به این ویژگیها اشاره خواهیم کرد.
الف) از نظر رنگ نگین سیترین: ارزشمندترین رنگ سیترین قرمز یا نارنجی پررنگ است که بیشتر در برزیل یافت میشود. به این نوع رنگ نگین که بسیار خاص محسوب میشود، سیترین آتشین میگویند. انواع روشنتر رنگ سیترین زرد کمرنگ که اغلب در بولیوی یافت میشود، دارای ارزش پایینتری نسبت به رنگ تیرهتر آن است.
ب) از نظر کیفیت نگین سیترین: همانطور که اشاره شد، سنگ سیترین هم به صورت طبیعی و هم بهسازی شده وجود دارد. کیفیت نمونه اصل و طبیعی آن، قابل مقایسه با مدل فرآوری شده یا مصنوعی آن نیست. این در حالی است که به دلیل نادر بودن این سنگ زیبا، اکثر سیترینهای موجود در بازار سیترین بهسازی شده هستند.
ج) از نظر نوع تراش نگین سیترین: نوع جلا و تراش دادن سنگ سیترین، تأثیر مستقیمی در زیبایی و جلوه آن دارد. برشهای ناشیانه با شکلهای مهندسی نامتقارن، ارزش بهای انواع انگشتر سیترین را کاهش داده و آن را به نمونههای بیکیفیت به لحاظ برش و زیبایی تبدیل میکند. متخصصان حوزه جواهرات در ارزشگذاری و قیمتگذاری این گوهر زیبا به شدت روی نوع برش آن حساس هستند. شما نیز در هنگام خرید نگین سیترین به نوع برش آن توجه کنید.
د) از نظر وزن و اندازه نگین سیترین: با توجه به نادر بودن نگین طبیعی سیترین، نمونههای بزرگ و سنگین آن بسیار گرانتر هستند و این فاکتور تا جایی اهمیت دارد که ممکن است در برخی موارد قیمت نگینهای بزرگ به صورت تصاعدی و چشمگیر بالا رود.
بسیاری افراد از جمله دختران علاقه خاصی به جواهرات با نگینهای درخشان دارند، به همین دلیل انگشتر دخترانه سیترین یکی از پرطرفدارترین و زیباترین جواهرات مورد استفاده است. تلاش ما در این مطلب معرفی کامل خصوصیات و انواع این گوهر زیبا، نحوه نگهداری از انگشتر سیترین و توجه به فاکتورهای قیمتگذاری آن بوده است.
توجه به این نکته نیز ضروری است که در بیشتر موارد، فقط یک متخصص باتجربه میتواند بین یک نگین سیترین اصل و جعلی با صددرصد اطمینان تمایز قائل شود. با توجه به این نکته، اگر میخواهید مطمئن شوید که سنگ شما اصل و قیمتی است، توصیه میکنیم که آن را توسط یک جواهرساز حرفهای بررسی کنید.
جهت مطالعه دقیقتر و کاملتر درباره انگشتر سیترین، به مقالات ذیل مراجعه کنید.
راهنمای خرید انگشتر سیترین | تاریخچه سیترین | انواع سیترین | خواص سیترین | نگهداری انگشتر سیترین | بهسازی سیترین | نگینهای کلکسیونی سیترین