انگشتر یاقوت 

انگشتر یاقوت و تاریخچه آن در ایران و جهان

سومین گوهرسنگ و سنگ زینتی شناخته شده در جهان، یاقوت نام دارد. از لحاظ سختی، این سنگ دومین سنگ سخت بعد از الماس است. سنگ یاقوت در اثر ترکیب اکسید آلومینیوم با ترکیبی از آهن، منگنز، تیتانیوم و... حاصل می‌شود. گفته شده است که سنگ یاقوت در اثر دگرگونی مرمر و گرانیت و هوازدگی آن‌ها ایجاد می‌شود. این اتفاق بیشتر در بستر رودخانه‌ها و در دامنه کوه‌ها روی می‌دهد.

در طول تاریخ و از زمان پیدایش سنگ زیبای یاقوت، این سنگ بیشتر در میان اشراف و خانواده‌های سلطنتی مورد استفاده بود و انگشتر یاقوت اصل طرفداران زیادی میان آن‌ها داشت. این سنگ قیمتی و زیبا، از نظر محبوبیت و ارزش، با سنگ‌های قیمتی چون الماس، زمرد و آمیتیست برابری می‌کند. برای آشنایی بیشتر با سنگ یاقوت بهتر است ابتدا به تاریخچه پیدایش و استفاده این سنگ در جهان، اسلام و ایران بپردازیم.

تاریخچه سنگ یاقوت در جهان

تاریخچه کشف و استخراج سنگ یاقوت، قدمت دیرینه دارد. این امر زمانی مشخص می‌شود که باستان‌شناسان در معادن قدیمی یاقوت، ادوات استخراج و وسایل مربوط به معدن‌کاری را پیدا کردند. قدمت این ادوات به عصر حجر و عصر مفرغ می‌رسد.

باستان‌شناسان و تاریخ‌شناسان، منطقه موگوک برمه یا همان میانمار کنونی را محل کشف اولین معادن یاقوت سرخ می‌دانند. طبق نظر آن‌ها، انسان‌ها در این منطقه از دوران پارینه سنگی میانه سکونت داشته‌اند. یاقوت کبود نیز یکی دیگر از انواع سنگ یاقوت است که بسیار زیبا بوده و از قدیم نمادی از ثروت و قدرت به‌حساب می‌آمده است.

طبق تحقیقات و مشاهدات، تاریخ یاقوت کبود را به قرن هفتم قبل از میلاد و به اتروسک‌ها نسبت می‌دهند. در تاریخ آمده است که مارکوپولو در قرن 13 میلادی، به جزیره سریلانکا سفر می‌کند و در این سفر با سنگ یاقوت آشنا می‌شود. او در کتاب عجایب خود از این سفر و مشاهده سنگ یاقوت کبود نیز یاد کرده است.

پادشاهان و اشراف قرون وسطی از این سنگ قیمتی در زیورآلات خود و برای محافظت از خود در برابر آسیب و حسادت استفاده می‌کردند. انگشتر یاقوت اصل در دستان اشراف‌زاده‌های قرون وسطی خوش می‌درخشیده است.

بررسی‌های باستان‌شناسان درباره سنگ یاقوت کبود، ما را به این مهم می‌رساند که در جهان کلاسیک، سریلانکا منبع یاقوت کبود بوده و این سنگ از این منطقه با گذر از راه‌های تجاری ایران، افغانستان، ترکیه و پاکستان امروزی، به هند و فرهنگ مدیترانه‌ای رسیده و در این مناطق نیز جایگاه ویژه خود را به دست آورده است.

تاریخچه سنگ و انگشتر یاقوت در اسلام

سنگ‌های قیمتی از جمله سنگ یاقوت، از زمان‌های بسیار دور، توجه بشر را به خود جلب کرده است. کمیاب بودن و زیبایی این سنگ، آن را به یک کالای تجاری و زینت دهنده تبدیل کرده است.

در بسیاری از تمدن‌ها سنگ یاقوت را با خواص و ویژگی‌های خاصی مانند محافظت کننده و آرامش دهنده می‌شناختند. در اسلام نیز از سنگ یاقوت بسیار یاد شده است و انگشتر یاقوت اصل را به عنوان نماد و سمبل معنویت یاد می‌کنند.

در بحث خواص آن صحبت‌ها و اعتقادات مختلفی وجود دارد. مقابله با غم و اندوه، ایجاد عزت، محافظت از بدی و حسد، زیبایی و مانند اینها از مهم‌ترین خواص معنوی این سنگ شناخته می‌شود.

استفاده از انگشتر در بین ادیان و انبیای گذشته، جایگاه بالایی داشته و سابقه‌ی این جایگاه به حضرت آدم می‌رسد که به هنگام هبوط از بهشت با خود انگشتری به همراه داشته است. تمامی پیامبران و امامان از انگشتر استفاده می‌کردند و در برخی موارد جزو مواریث معنوی به شمار می‌آمده است.

وجود توجه ویژه به انگشتر با نگین زیبای یاقوت ریشه در اسلام نیز دارد. در اسلام استفاده از انگشترهای یاقوت دارای اجر و ثواب زیادی بوده است. حضرت علی همیشه انگشتر با نگین یاقوت به دست داشتند و آن را مظهر نجابت و بزرگی می‌دانستند.

بسیاری روایت‌ها و متون در باب تاکید بر استفاده از آن از ائمه و بزرگان دینی وجود دارد. امام علی می‌فرمایند:

«یاقوت تنش و فقر را دفع می‌کند.»

در همین موضوع امام جواد (علیه‌السلام) نیز فرموده‌اند:

«انگشتر یاقوت، نگرانی‌ها را رفع می‌کند.»

در قرآن و در سوره الرحمن نیز به استفاده از انگشترهای یاقوت اشاره شده است. در این سوره آمده است که:

«یاقوت فقر را ازبین برده، بزرگی و نجابت آورده و پریشانی‌ها را دفع می‌کند.»

در اسلام و در طب سنتی اسلامی نیز، از خواص درمانی سنگ یاقوت بهره می‌بردند. اعتقاد بر این بوده که یاقوت باعث تصفیه خون و تنظیم فشار خون در افراد می‌شود. استفاده از انگشتر یاقوت سرخ و انگشتر یاقوت کبود را برای ایجاد صحت و تندرستی بسیار توصیه می‌کردند و معتقد بودند که برای بیماری‌های قلبی، سرطان خون، جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های ویروسی و درمان ناباروری بسیار مؤثر است. در خصوص جایگاه ویژه انگشترهای یاقوت در اسلام، در کتاب‌‌ها و روایات نویسندگان بزرگ به‌ طور مفصل به آن پرداخته شده است.

تاریخچه سنگ یاقوت در ایران

ساکنان فلات ایران با قدمتی 7000 هزار ساله، سنگ‌های زیبا و قیمتی را شناخته، استخراج و استفاده کرده‌اند. در تاریخ، همواره از مردم ایران به‌عنوان مردمی جواهر دوست و از فلات ایران به‌ عنوان سرزمینی مملو از سنگ‌های قیمتی یاد شده است.

جواهرات شهرسوخته در منطقه سیستان، مربوط به 3000 سال قبل از میلاد مسیح بوده است و این جواهرات سوخته، افتخاری‌ است که به دست نیاکان ایران زمین ساخته شده است. وجود معادن سنگ‌های قیمتی در ایران از دیرباز، امکان بهره بردن مردمان این سرزمین را از انگشتر یاقوت اصل فراهم کرده است.

انواع انگشتر یاقوت

وجود تفاوت و تنوع در انواع مختلف انگشترهای یاقوت، با توجه به تفاوت در نوع نگین کار شده در آن حاصل می‌شود. تمامی انواع مختلف سنگ یاقوت فرمول شیمیایی یکسانی دارند و تنها وجود عناصر مختلف در آن‌ها رنگ‌های متنوعی از آن‌ها را ایجاد می‌کند.

نگین‌های کار شده در انگشترهای یاقوت با توجه به رنگ آن‌ها، نوع و نحوه شکل‌گیری، میزان شفافیت، معدن و نقاطی که استخراج شده‌اند، متفاوت بوده و دسته‌بندی‌های زیادی بر این اساس شکل می‌گیرد. در این بخش از مقاله به بررسی انواع مختلف انگشتر یاقوت با استفاده از فاکتورهای مختلف می‌پردازیم.

انواع نگین یاقوت بر حسب رنگ

یکی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های انواع نگین یاقوت، دسته‌بندی بر اساس رنگ‌های مختلف آن است. وجود تنوع در رنگ این سنگ قیمتی، زیبایی و محبوبیت آن را دوچندان کرده است. از پرطرفدارترین و شایع‌ترین رنگ‌های یاقوت می‌توان به انگشتر یاقوت سرخ و انگشتر یاقوت کبود اشاره کرد. در ادامه به معرفی کامل رنگ‌های مختلف این گوهرسنگ می‌پردازیم.

• یاقوت سرخ

یاقوت سرخ در واقع از سنگ‌های نوع کروندوم است. به یاقوت سرخ روبی نیز می‌گویند. انگشتر یاقوت سرخ خالص، بسیار نادر هستند و ارزشی چندبرابر بیشتر از الماس دارند. یاقوت سرخ، طیف وسیعی از رنگ قرمز را شامل می‌شود. به کروندوم‌هایی با رنگ صورتی، انواع قرمز و حتی قرمز متمایل به سیاه، یاقوت سرخ گفته می‌شود.

انگشتر یاقوت سرخ با میزان سختی 9 در مقیاس موس، دومین سنگ سخت بعد از الماس است. انگشتر یاقوت اصل با نگین سرخ خالص, گران‌ترین نوع از انگشترهای یاقوت است. با توجه با ساختار مواد شیمیایی موجود در هر معدن، می‌توان گفت که هر معدنی نوع منحصربه‌فردی از رنگ یاقوت سرخ را ایجاد می‌کند.

این امر پراکندگی، روشنی و تیرگی رنگ متفاوتی را در سراسر این گوهرسنگ شکل می‌دهد. رنگ قرمز خالص که به رنگ خون کبوتر معروف است، بسار نادر و گران‌قیمت است.

• یاقوت کبود

انگشتر یاقوت کبود که با نام سفایر نیز خوانده می‌شود، به یاقوت‌هایی با رنگ آبی گفته می‌شود. واژه سفایر نیز که ریشه‌ای یونانی دارد برای خواندن سنگ‌هایی با رنگ آبی استفاده می‌شود.

یاقوت کبود نیز مانند یاقوت سرخ، طیف وسیعی از رنگ‌ها را شامل می‌شود. رنگ مختلف یاقوت‌ کبود با توجه به مکان استخراج آن و میزان ناخالصی موجود در آن می‌تواند از انواع رنگ‌های روشن تا تیره آبی، شیری، بنفش، آبی کبود، و تیره‌ترین آن یا همان آبی کبود جوهری را دربرگیرد. انگشتر یاقوت کبود، یکی از پرطرفدارترین نوع از انگشترهای یاقوت است.

گفته می‌شود که عنصرهای اصلی رنگ‌دهنده به یاقوت کبود یا همان سفایر، تیتانیوم و آهن هستند.

• یاقوت زرد

یاقوت زرد که به آن سفایر زرد یا سفایر طلایی نیز گفته می‌شود، یکی از زیباترین رنگ‌های گوهرسنگ یاقوت است. در گذشته به یاقوت زرد، مغناطیس طلا می‌گفتند، زیرا اعتقاد داشتند که این نوع سنگ زیبا، فلزات گرانبها را به خود جذب کرده و مانند کاشف گنج عمل می‌کند. یاقوت زرد در گذشته کمتر مورد توجه و محبوبیت بوده است، اما امروزه جایگاه ویژه‌ای را در صنعت جواهرسازی برای خود ایجاد کرده است.

طیف رنگی سفایر زرد نیز بسیار گسترده است و از انواع زرد تا زردنارنجی و از طیف روشن تا تیره آن‌ها را شامل می‌شود. باید بدانید که سفایر نارنجی نیز خود دارای رنگ‌های مختلف طلایی تا نارنجی تیره نیز هست. گفته می‌شود که بهترین نوع رنگ یاقوت زرد، رنگ زرد قناری و زرد مایل به نارنجی است و نوع روشن آن نیز محبوب‌تر است. یاقوت پرتقالی نیز که در دسته‌بندی یاقوت زرد قرار می‌گیرد، و از زرد مایل به قرمز تا زرد مایل به نارنجی را شامل می‌شود.

• سایر رنگ‌های یاقوت

علاوه بر رنگ‌های ذکر شده یاقوت مانند انگشتر یاقوت سرخ و انگشتر یاقوت کبود که هر کدام از زیبایی و ویژگی‌های خاص خود بهره می‌برند، رنگ‌های دیگری نیز برای انگشتر یاقوت اصل شناخته شده است که در صنعت جواهرسازی جایگاه ویژه‌ای دارند.

یاقوت سفید که به آن یاقوت بی‌رنگ نیز گفته می‌شود، در واقع نوعی از یاقوت خالص است که جزو نادرترین رنگ یاقوت حساب می‌شود. علت بی‌رنگی و شفافیت این نوع از یاقوت به این دلیل است که هیچ نوع ماده معدنی در آن وجود ندارد و خالص است. نوع ماده معدنی موجود در سنگ یاقوت، رنگ آن و طیف خاص آن را مشخص می‌کند. یاقوت سفید خالص عموما با الماس اشتباه گرفته می‌شود. انگشترهای یاقوت سفید بسیار زیبا است.

یاقوت‌هایی نیز وجود دارد که تغییر رنگ داده و اصطلاحاً به آن‌ها یاقوت‌های تغییر رنگ ده می‌گویند. این نوع از یاقوت‌ها که دارای کروندوم‌های چندرنگ هستند. تحت تاثیر نورهای مختلف و شدت و ضعف آن، تغییر رنگ داده و رنگ متفاوتی را از خود به نمایش می‌گذارند.

به‌ عنوان مثال اگر این یاقوت را در شرایطی با نور لامپ رشته‌ای ببینید، طیف رنگی آن از بنفش ارغوانی تا رنگ بنفش مایل به قرمز تیره است یا اگر آن را در زیر نور روز مشاهده کنید، طیف رنگی آن از آبی تا ارغوانی است.

یاقوت پادپاراچا، یکی دیگر از انواع رنگ‌های مختلف و زیبای سنگ یاقوت است که بسیار خاص و نادر بوده و دارای ارزش بالایی‌ است. رنگ این نوع یاقوت، ترکیبی از رنگ نارنجی و صورتی است.

بسیاری رنگ این یاقوت گرانبها را به رنگ غروب آفتاب و رنگ سالمون تشبیه کرده‌اند. همچنین واژه پادپاراچا، که ریشه در سانسکریت دارد، به معنای رنگ زیبای شکوفه نیلوفر آبی است. اکثر جواهرشناسان بر این موضوع تأکید دارند که یاقوت پادپاراچا، شامل طیف رنگی صورتی مایل به نارنجی و یا نارنجی مایل به صورتی‌ است و به لحاظ شفافیت باید طیف روشن متوسط داشته باشد. توصیف رنگ این یاقوت زیبا به دلیل خاص بودن آن، کار نسبتاً دشواری‌ است و انگشتر یاقوت اصل با این رنگ جلوه بسیار خاص و زیبایی دارد.

انواع یاقوت بر حسب نوع شکل‌گیری

انواع یاقوت‌ها را بر اساس نوع و نحوه شکل‌گیری آن‌ها می‌توان به انواع یاقوت‌های طبیعی، یاقوت‌های بهسازی شده و یاقوت‌های مصنوعی تقسیم کرد. در ادامه به توضییح هر سه نوع آن می‌پردازیم.

• یاقوت طبیعی

یاقوت‌های طبیعی، آن دسته از یاقوت‌ها هستند که دقیقا به همان شکل که در طبیعت بوده‌اند و استخراج شده‌اند، به عرضه می‌رسند. این نوع یاقوت‌ها هیچ نوع فرآوری شیمیایی نشده و با همان ترکیبات طبیعی خود باقی می‌مانند.

تنها کاری که روی این نوع از یاقوت‌ها صورت می‌گیرد، تراش خوردن و فرم دادن به آن‌ها برای استفاده در صنعت جواهرسازی و ایجاد زیبایی ظاهری دوچندان برای استفاده در انواع زیورآلات است. انگشتر یاقوت اصل بسیار گران‌قیمت است.

• یاقوت بهسازی شده

در اکثر موارد انواع مختلف یاقوت‌ها را که دارای کیفیت پایینی هستند، بهسازی می‌کنند. در این روش یاقوت مورد نظر را در درجه 1800 سلسیوس حرارت داده تا روتیل‌های آن حذف شده و رنگ یاقوت بهبود بخشیده شود.

همچنین در بهسازی یاقوت‌ها، در صورت وجود ترک در سنگ‌های با کیفیت پایین، آن‌ها را با شیشه سربی پر کرده و یکدست می‌کنند. این نوع از یاقوت‌ها از یکدستی و شفافیت بیشتری نسبت به یاقوت‌های طبیعی برخوردار هستند.

فرآیند بهسازی انجام شده روی یاقوت‌های با کیفیت پایین، تأثیر منفی بر دوام و طول عمر یاقوت نمی‌گذارد. گفته می‌شود که اکثر یاقوت‌های موجود در بازار از نوع یاقوت‌های بهسازی شده هستند. انگشتر یاقوت سرخ و انگشتر یاقوت کبود بهسازی شده بسیار پرفروش است.

• یاقوت مصنوعی

یاقوت‌های مصنوعی که از از اوایل قرن گذشته ایجاد شدند با استفاده از ترکیبات شیمیایی و اپتیکی ساخته می‌شوند. این نوع از یاقوت‌ها که در واقع ساخته دست بشر هستند، با نام‌هایی چون یاقوت سنتاتیک، یاقوت شمس، یاقوت آزمایشگاهی و شبه یاقوت نیز خوانده می‌شوند.

این نوع از یاقوت‌ها در لیزر و همچنین جواهرسازی کاربرد فراوان دارند. کارکرد یاقوت مصنوعی در لیزر، انتقال نور است. ساخت یاقوت مصنوعی برای لیزر بیشتر در کشورهای توسعه‌یافته انجام می‌شود. کشورهایی مانند آمریکا، سوئد، آلمان، انگلیس، فرانسه و چین از جمله کشورهای مهم در ساخت یاقوت مصنوعی هستند.

رنگ این نوع از یاقوت‌ها از یکدستی بالایی برخوردار است، زیرا ناخالصی‌های معدنی سنگ‌های یاقوت اصل را ندارند. همچنین یاقوت‌های مصنوعی از شفافیت بالایی برخوردار هستند. یکی دیگر از ویژگی‌های ظاهری یاقوت‌های مصنوعی، حبابدار بودن آن‌هاست.

اکثر سنگ‌های قیمتی مصنوعی از جمله سنگ یاقوت مصنوعی، به‌دلیل صنعتی بودن آن، دارای حباب‌های خیلی ریز گاز هستند. لازم به ذکر است که این نوع از یاقوت‌ها نسبت به دو مدل یاقوت طبیعی و یاقوت بهسازی شده، بسیار ارزان هستند.

انواع یاقوت بر حسب شفافیت

در دسته‌بندی دیگری می‌توان یاقوت‌ها را به دو نوع یاقوت خام و یاقوت پخته تقسیم کرد. اساس این نوع تقسیم‌بندی بر اساس میزان شفافیت هر یک از این یاقوت‌هاست. وجود و عدم وجود ناخالصی‌ها و ترک‌های موجود در یاقوت‌ها، میزان شفافیت و عدم شفافیت آن را مشخص می‌کند. در ادامه به توضیح مختصر ویژگی‌های هر یک از این دو نوع یاقوت می‌پردازیم.

• یاقوت خام

یاقوت خام یا همان یاقوت طبیعی، در مقابل اصطلاح یاقوت پخته یا همان یاقوت بهسازی شده، به‌کار می‌رود. همانطور که در توضیح یاقوت طبیعی به آن پرداختیم، در این نوع از یاقوت‌ها، هیچ‌گونه فرآوری صورت نگرفته و همان‌گونه که از دل طبیعت استخراج می‌شوند، برش خورده و استفاده می‌‎شوند.

انگشتر یاقوت اصل و خام دارای ارزش قیمتی و زیبایی بالایی نسبت به دیگر انواع یاقوت‌ها است. یاقوت خام به دلیل وجود ناخالصی‌های طبیعی و وجود روتیل‌ها در آن، از شفافیت کمتری نسبت به نوع بهسازی شده و مصنوعی آن برخوردار است. میزان وجود روتیل‌ها در انواع رنگ‌های سنگ یاقوت متفاوت بوده و این امر تاثیر مستقیمی در میزان شفافیت و کیفیت سنگ یاقوت خام می‌گذارد.

• یاقوت پخته

یاقوت‌های پخته یا همان یاقوت‌های بهسازی شده، از جمله یاقوت‌های طبیعی‌ است که عملیات ایجاد شفافیت روی آن‌ها صورت می‌گیرد. روتیل‌های موجود در یاقوت، باعث کاهش شفافیت و کیفیت آن می‌شود. برای کاهش اثرات نامطلوب روتیل‌ها، از روش فرآیندی بهسازی یاقوت که همان روش حرارت‌دهی‌ است، استفاده می‌کنند.

حرارت‌دهی را برای همه‌ی طیف‌های مختلف انواع رنگ‌های یاقوت می‌توان انجام داد. عمل حرارت‌دهی سنگ یاقوت به‌ منظور بالا بردن میزان شفافیت آن نیز متفاوت است. برای ایجاد شفافیت بیشتر این گوهرسنگ با روش حرارت‌دهی، یاقوت پخته شکل می‌گیرد و در جواهرسازی و انگشتر یاقوت سرخ بسیار پرکاربرد است.

باید بدانید که در فرآیند حرارت‌دهی سنگ یاقوت، از هیچ‌گونه ماده شیمیایی استفاده نمی‌شود و ایجاد شفافیت و رنگ‌های مختلف، فقط با تغییرات دمایی ایجاد می‌شود.

انواع نگین‌های قابل اشتباه با انواع یاقوت

با توجه به این موضوع که تمام سنگ‌های قیمتی دارای ویژگی‌های شکل‌گیری، ارزش و نوع پرداخت متفاوتی هستند، این امر که هر یک از آن‌ها طیف وسیعی از رنگ‌ها را شامل می‌شوند، عاملی برای ایجاد اشتباه در تشخیص برخی از آن‌ها از همدیگر شده است.

البته که گوهرشناسان و جواهرسازان با تبحر، تخصص و ابزارهایی که دارند به راحتی می‌توانند سنگ‌های قیمتی مشابه را از هم تشخیص داده و نوع هر یک از آن‌ها را مشخص کنند. در ادامه به بیشترین اشتباهات رایج در انواع رنگ‌های سنگ یاقوت اشاره می‌کنیم.

شباهت یاقوت سرخ با گارنت سرخ و لعل سرخ و راه تشخیص آن‌ها از یکدیگر

با توجه به شکل ظاهری و رنگ مشابه، ممکن است یاقوت سرخ با سنگ‌های گارنت سرخ و لعل سرخ اشتباه گرفته شود. همان‌طور که اشاره شد، یاقوت سرخ با ترکیب کروندوم و اکسید آلومینیوم شکل می‌گیرد. این در حالی‌ست که لعل از منیزیم و اکسیدآلومینیوم ساخته شده است.

کریستال یاقوت سرخ، شش وجهی بوده و کریستال لعل سرخ، لوزی شکل است. از دیگر راه‌های تشخیص یاقوت سرخ و لعل سرخ می‌توان به میزان سختی متفاوت آن‌ها اشاره کرد. میزان سختی یاقوت سرخ 9 و میزان سختی لعل سرخ 8 در مقیاس موس است. انگشتر یاقوت سرخ بسیار گران‌قیمت‌تر از گارنت سرخ است.

از طرفی دیگر سنگ یاقوت سرخ با لعل سرخ نیز اشتباه گرفته می‌شود. راه تشخیص این دو سنگ قیمتی از هم این است که به برخی تفاوت‌های آن‌ها از هم توجه کنید. شکل ظاهری کریستال یاقوت سرخ، شش ضلعی و مثلثی است، در حالی که کریستال لعل قرمز، مکعبی شکل و هشت وجهی است.

همچنین چگالی یاقوت از چگالی لعل بالاتر بوده و شاخص انتشار نور آن بالاتر از لعل است. لازم به ذکر است که تفاوت در میزان سختی و وزن این دو سنگ قیمتی، به گوهرشناسان در تشخیص یاقوت سرخ از لعل سرخ بسیار کمک می‌کند.

شباهت یاقوت کبود با تانزانیت و راه تشخیص آن‌ها از هم

سنگ تانزانیت از خانواده سیلیکات‌هاست و در حدود دو قرن است که کشف شده است. جالب است بدانید که یک کاشف سنگ‌های قیمتی در جستجوی یاقوت کبود به کشف تانزانیت رسید.

رنگ تانزانیت، از آبی روشن تا آبی تیره متغیر است. این دو سنگ به لحاظ ظاهری بسیار شبیه به هم هستند. سنگ تانزانیت از یاقوت کبود بسیار ارزان‌تر است و در واقع به‌عنوان جایگزین آن عمل می‌کند. انگشتر یاقوت کبود بسیار خیره‌کننده و باارزش بالایی است.

شباهت یاقوت زرد با سیترین و توپاز طلائی و راه تشخیص آن‌ها از هم

سنگ یاقوت زرد به لحاظ ظاهری با سنگ سیترین و توپاز طلایی شباهت زیادی دارد و این امر گاهاً باعث بروز اشتباه در تشخیص این سنگ‌ها از هم شده است. سنگ سیترین از خانواده سنگ‌های قیمتی کوارتز است و دارای طیف رنگی زرد طلایی تا نارنجی‌ست. یاقوت زرد نسبت به سنگ سیترین از سختی بیشتری برخوردار است.

سنگ سیترین نسبت به یاقوت زرد از شفافیت بیشتری برخوردار است. از طرفی دیگر یاقوت زرد شباهت زیادی با توپاز طلایی دارد. این شباهت بیشتر به دلیل طیف رنگی زرد تا نارنجی طلایی سنگ توپاز طلایی است که در ظاهر و در نگاه اول بدون شناخت خصوصیات خاص این سنگ‌ها، باعث اشتباه در تشخیص آن‌ها از هم می‌شود.

ترکیب شیمیایی سنگ توپاز، سیلیکات و آلومینیوم فلور است و با ترکیبات تشکیل‌دهنده یاقوت زرد کاملاً متفاوت است. سختی توپاز طلایی با سختی 8 در مقیاس موس کمتر از سختی سنگ یاقوت طلایی‌ است. انگشترهای یاقوت زرد از توپاز طلایی گران‌تر بوده و به لحاظ ارزش در جایگاه بالاتری از آن قرار دارد.

انواع رکاب انگشتر یاقوت

همان‌طور که می‌دانید یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین زیورآلات مورد استفاده هم برای آقایان و هم بانوان، در هر سنی، انگشترها هستند. انگشترها در هر شکل، طرح و مدلی اجزای مختلفی دارند که از مهم‌ترین آن‌ها، رکاب انگشتر است.

رکاب در واقع جز اصلی انگشتر است که نگین یا سنگ را به حلقه وصل می‌کند. جنس و شکل طراحی و زیبایی ظاهری رکاب در انتخاب و خرید انگشتر بسیار تأثیرگذار است. امروزه طراحان زیادی در سراسر دنیا به طراحی و ساخت انواع خاص رکاب انگشتر می‌پردازند و رونق جدیدی به هنر انگشترسازی داده‌اند. برای انتخاب رکاب مناسب برای انگشتر یاقوت اصل خود بهتر است با انواع آن آشنا باشید. در این بخش به بررسی انواع رکاب انگشتر زنانه و مردانه می‌پردازیم.

رکاب انگشتر یاقوت مردانه

یکی از پرطرفدارترین انواع رکاب انگشتر مردانه، رکاب فیلی‌ست. رکاب فیلی گرد و ساده بوده و بسیار پرفروش است. انواع مختلف طرح‌های انگشترهای یاقوت مردانه، شامل طرح‌های هشت ترک، ریزدیش، رکاب ناودانی، رکاب گوار سرزلفی، رکاب شکوفه، رکاب شیاری، رکاب حصیری، رکاب چهاراشک طاووسی، رکاب جواهری، رکاب خورشیدی، رکاب قلمزنی و... است. انواع مختلف رکاب انگشتر وجود دارد که شما می‌توانید بنا به سلیقه و دلخواه خود آن را انتخاب کرده و لذت و زیبایی استفاده از نگین گرانبهای یاقوت را دوچندان کنید.

رکاب انگشتر یاقوت زنانه

برای انگشترهای زنانه نیز بسته به نوع سلیقه هر فرد طرح‌های متفاوتی وجود دارد که هر یک از آن‌ها جلوه خاصی به انگشتر یاقوت شما می‌دهند. انواع رکاب ساده و صاف، رکاب مخروطی، رکاب پایه‌دار،رکاب دوشاخه، رکاب پیچ، رکاب لبه‌تیز، رکب موج‌دار، رکاب حکاکی‌شده، رکاب متقاطع یا ضربدری، رکاب بافت، رکاب با طرح شاخه و برگ، رکاب v و ... برای انگشترهای زنانه وجود دارد که بسته به سلیقه هر فرد برای زینت دادن به انگشترهای یاقوت از آن استفاده می‌شود و شما می‌توانید به اطلاعات کاملی درباره آنها در بخش برچسب‌های تراث دست یابید.

فواید و خواص انگشتر یاقوت

در بحث خواص انگشترهای یاقوت می‌توان به تفصیل صحبت کرد، چرا که از ابتدای کشف و استفاده از این سنگ قیمتی، در فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف و همچنین در دین اسلام اعتقادات، روایات و کتب مختلفی وجود دارد.

علاوه بر خاصیت درمانی که برای این سنگ تعریف شده است، بسیاری آن را نماد و سمبل معنویت و پاکی می‌دانند و برای حفظ خود از اتفاقات و حالات ناخوشایند از آن استفاده می‌کنند. در این بخش به بررسی خواص استفاده از انگشتر با نگین یاقوت به لحاظ علمی و دینی می‌پردازیم.

خواص انگشتر یاقوت از منظر علمی

برخی دانشمندان معتقدند که سنگ یاقوت، دارای فواید زیادی برای انسان است. در گذشته از این سنگ برای درمان بیماران قلبی و تنظیم ضربان قلب، تنظیم فشار خون و تصفیه خون استفاده می‌شده است.

برخی معتقدند که استفاده از انگشتر با نگین یاقوت، از لخته شدن خون جلوگیری کرده و مانع بروز سکته در افراد می‌شود. درمان ناباروری، قاعدگی نامنظم، ناتوانی‌های جنسی و زایمان سخت از دیگر خواص استفاده از سنگ یاقوت است.

تقویت دستگاه گوارش، متابولیسم بدن و رفع خستگی‌های روحی با استفاده یاقوت زرد بسیار تأکید شده است. استفاده از یاقوت کبود را برای تقویت سیستم عصبی بدن، درمان صرع و میگرن، رعشه، تیروئید و مشکلات و حساسیت‌های پوستی مناسب می‌دانند.

ایجاد تمرکز بالا، رفع مشکلات خواب، ایجاد هیجان و نشاط، رفع ناتوانی و ضعف بدن، رفع مشکلات معده و... از دیگر اثرات مثبت استفاده از انواع مختلف انگشتر یاقوت کبود و انگشتر یاقوت سرخ از نگاه علم و دانشمندان است.

خواص انگشتر یاقوت از منظر روایی

در اسلام نیز از دیرباز به استفاده از انگشترهای یاقوت برای ایجاد شکوه و عزت و همچنین دفع بسیاری بیماری‌ها و ناملایمات توصیه زیادی شده است. از منظر اسلام استفاده از یاقوت برای صاحبش احترام، عزت و سلامتی به‌ همراه دارد. در روایات مختلف از بزرگان دین و ائمه بر استفاده از یاقوت برای دفع فقر، رفع غم و پریشانی، ایجاد شرافت و نجابت تأکید فراوان شده است.

بزرگان دین معتقدند که یاقوت شفابخش بوده و روحیه صبر و از خودگذشتگی را در افراد تقویت می‌کند. ایجاد تفکر، مثبت‌اندیشی، آرامش ذاتی و روانی، تعادل ذهنی را از جمله اثرات مثبت استفاده از انگشتر با نگین یاقوت می‌دانند.

آداب استفاده از انگشتر یاقوت

انگشتر یکی از مرسوم‌ترین زیورآلات مورد استفاده بشر در طول تاریخ است. انگشتر علاوه بر زیبایی، دارای آثار معنوی زیادی نیز هست، مانند نشان عهد و دوستی در ازدواج زن و مرد که با در دست کردن حلقه انگشتری نشان داده می‌شود.

در بحث استفاده از انگشتر و آداب آن مباحث زیادی در اسلام مطرح شده است. در احادیث و روایات مختلف بر استفاده زنان و مردان از انگشترهای یاقوت به ویژه در دست راست تأکید زیادی شده است.

از دست کردن انگشتر در دست راست توسط حضرت محمد و حضرت علی در اسناد معتبری صحبت شده است. همچنین در بحث جنس رکاب انگشتر، برای مردان استفاده از طلا منع شده است.

گفته شده است که جنس انگشتر امامان و بزرگان دین از جنس نقره بوده است. همچنین تأکید فراوان شده است که برای از بین بردن فقر و پریشانی انگشتر یاقوت اصل به دست کنید. قرار دادن انگشتر در انگشت کوچک و یا انگشت کناری آن، یکی دیگر از آداب مورد تأکید در باب استفاده از انگشتر است.

روش‌های شناسایی نگین انگشتر یاقوت اصل

با توجه به این موضوع که سنگ یاقوت دارای انواع رنگ و طیف رنگی متنوعی‌ است، ممکن است در تشخیص آن با سنگ‌های قیمتی مشابه دچار مشکل و اشتباه شوید. همچنین آشنایی با روش تشخیص یاقوت اصل از یاقوت بهسازی شده و یاقوت مصنوعی نیز بسیار مهم است، چرا که از نظر ارزش و قیمت بسیار متفاوت از هم هستند. با آشنایی بیشتر با برخی ویژگی‌های مهم یاقوت اصل، می‌توانید آن را تشخیص دهید. توجه به نکات زیر در خرید درست انگشتر یاقوت اصل به شما کمک می‌کند.

سختی نسبی یاقوت: یاقوت اصل با سختی زیاد و با میزان سختی 9 در مقیاس موس، یکی از سخت‌ترین سنگ‌های قیمتی بعد از الماس است.

رنگ خاکه یاقوت: با توجه به نوع ترکیبات تشکیل‌دهنده سنگ یاقوت و تشکیل آن در دامنه کوه‌ها و مسیر رودخانه‌ها باید توجه داشت که این نوع سنگ قیمتی در شرایط خاص و متناسب با ویژگی خود ایجاد می‌شود. در تشخیص یاقوت اصل توجه داشته باشید که رنگ خاکه آن سفید است.

وزن مخصوص یاقوت: گوهرشناسان، وزن مخصوص یاقوت اصل را 4.05 – 3.97 اعلام کرده‌اند.

رنگ یاقوت: رنگ یاقوت اصل از قرمز، کبود، زرد، سفید و... متفاوت است. باید بدانید که هر کدام از این رنگ‌ها دارای طیف وسیع و متفاوتی از رنگ‌ها هستند. برای آشنایی کامل با این مبحث، بهتر است بخش انواع رنگ یاقوت را در این مقاله مطالعه کنید.

شفافیت یاقوت: باید توجه داشته باشید که اگر یاقوت بسیار شفاف باشد و مانند شیشه از شفافیت بالایی برخوردار باشد، امکان تقلبی و مصنوعی بودن آن زیاد است. یاقوت‌های شفافی مانند یاقوت شمس، یاقوت سنتاتیک و یاقوت روسی که در بازار عرضه می‌شوند، یاقوت مصنوعی هستند و نسبت به انگشتر یاقوت اصل دارای ارزش بسیار پایینی هستند.

فاکتورهای ارزش‌گذاری انگشتر یاقوت

یاقوت از جمله سنگ‌های قیمتی‌ست که از زمان کشف و عرضه آن، جایگاه ویژه‌ای را برای خود تا به امروز ایجاد و حفظ کرده است. این سنگ زیبا و بادوام، بسیار قیمتی و باارزش است، به‌ همین خاطر در تعیین ارزش آن، فاکتورهایی ایجاد شده که با توجه به نوع و کیفیت سنگ یاقوت، بتوان ارزش واقعی آن را مشخص کرد. برای آشنایی با نحوه قیمت و ارزش‌گذاری انگشتر یاقوت بهتر است به روش‌های زیر دقت کنید.

بر حسب نوع رکاب انگشتر

همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، رکاب انگشتر در کیفیت و زیبایی آن بسیار تأثیرگذار است. رکاب‌ها می‌توانند در انواع، طرح‌ها و جنس‌های مختلفی ساخته و استفاده شوند. هر کدام از این فاکتورها در تعیین میزان ارزش انگشتر نیز تأثیرگذار است. بهتر است در خرید انگشتر یاقوت به ویژگی‌های رکاب آن نیز توجه کنید.

جنس فلز: بسته به نوع جنس فلز، قیمت رکاب انگشتر و قیمت نهایی انگشتر متفاوت خواهد شد. در صورتی که در رکاب انگشتر، از جنس طلا یا نقره استفاده شود، ارزش آن بالا رفته و قیمت نهایی انگشتر یاقوت نیز بیشتر می‌شود.

طرح ساخت: در صورتی که رکاب انگشتر توسط افراد متخصص و هنرمند طراحی و ساخته شود، قیمت آن بالا می‌رود. قلمزنی و شبکه‌کاری رکاب توسط افراد حرفه‌ای و یا نیمه‌ماهر بر قیمت آن مؤثر است. اگر طرح ساخت انگشتر یاقوت توسط افراد مبتدی یا نیمه ماهر انجام شود در کاهش قیمت آن نقش بسزایی دارد.

بر حسب نوع نگین انگشتر

با توجه به ویژگی‌های مختلف سنگ یاقوت، ارزش و قیمت آن نیز تعیین می‌شود. توجه به این ویژگی‌ها و فاکتورها به شما در خرید انگشتر یاقوت با ارزش واقعی آن کمک می‌کند.

رنگ نگین یاقوت: از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین قیمت یاقوت، رنگ آن است. نوع رنگ یاقوت در ارزش‌گذاری آن بسیار تعیین کننده است. مرغوب‌ترین رنگ، سرخ خالص با ترکیب کمی از رنگ بنفش است که بسیار باارزش است و به آن نگین دانه اناری سرخ می‌گویند. هر یک از رنگ‌های مختلف یاقوت و همچنین طیف‌های مختلف این ترکیب رنگی، بر بالا و پایین شدن قیمت نگین یاقوت تأثیر چشم‌گیری دارد.

وزن و اندازه نگین یاقوت: واحد اندازه‌گیری انواع سنگ‌های قیمتی، قیراط است. هر چه وزن و اندازه سنگ یاقوت بیشتر باشد، قیمت آن نیز تصاعدی بالا می‌رود، چراکه یاقوت با وزن و اندازه بزرگ بسیار کمیاب و نادر است و اگر وجود داشته باشد، ارزش آن حتی چندین برابر بیشتر از ارزش الماس است.

کیفیت نگین یاقوت: کیفیت و پاکی سنگ یاقوت و عاری بودن آن از ناخالصی‌ها در قیمت آن بسیار تأثیرگذار است. کیفیت پایین سنگ از زیبایی، درخشش و شفافیت رنگ آن می‌کاهد.

نوع تراش نگین یاقوت: برش دادن سنگ یاقوت به دقت و ظرافت بالایی نیاز دارد. برش حرفه‌ای سنگ، عاملی برای یآن می‌شود. هنگام خرید به برش هندسی سنگ یاقوت توجه کنید که دارای قرینگی تمیز و یکنواختی باشد. برش نامناسب سنگ یاقوت، ارزش آن را کم می‌کند.

استفاده از انگشتر یاقوت، با خواص معنوی آن، بسیار تأکید شده است. با توجه به قیمتی بودن سنگ یاقوت، بهتر است علاقه‌مندان به استفاده از این سنگ، به‌طور کامل این گوهرسنگ را شناخته و با انواع آن آشنا شوند.

همچنین قیمتی بودن این سنگ، راه را برای استفاده سودجویان باز کرده و امکان عرضه و فروش یاقوت تقلبی به جای اصل بسیار زیاد است. در این مقاله سعی داشتیم به معرفی کامل انگشتر یاقوت، ویژگی‌ها و انواع مختلف آن، نحوه تشخیص انگشتر یاقوت اصل و ارزش‌گذاری آن بپردازیم.

جهت مطالعه دقیق‌تر و کامل‌تر درباره انگشتر یاقوت، به مقالات ذیل مراجعه کنید.
راهنمای خرید انگشتر یاقوت | تاریخچه یاقوت | انواع یاقوت | خواص یاقوت | نگهداری انگشتر یاقوت | بهسازی یاقوت | نگین‌های کلکسیونی یاقوت