کم‌ ارزش‌ ترین عقیق: چگونه عقیق قیمتی را از عقیق کم ارزش تشخیص دهیم؟!

عقیق یا آگات (Agate) سنگی نیمه‌قیمتی و رنگی است که در تزئینات و جواهرات مختلف استفاده می‌شود. این سنگ از ماده معدنی سیلیس ساخته شده است. در واقع، سیلیس در قالب کالسدونی سنگی رنگی و با طرح و نقش را تشکیل می‌دهد که با نام عقیق شناخته می‌شود. بنابراین به احتمال زیاد برای شما مهم است که بدانید «کم‌ ارزش‌ ترین عقیق یا باارزش‌ترین عقیق چه نوعی است.» برای پاسخ به این مسئله لازم است که اطلاعاتی در مورد نحوه تشکیل سنگ عقیق، انواع آن و چگونگی قیمت‌گذاری این سنگ قیمتی داشته باشید. تنها در این صورت است که می‌توانید پاسخ صحیحی دریافت کنید. در این مقاله به بررسی انواع سنگ عقیق و نحوه ارزش‌گذاری آن‌ها پرداخته و سپس به این پرسش که باارزش‌ترین و کم‌ ارزش‌ ترین عقیق چیست، پاسخ می‌دهیم.

کم‌ ارزش‌ ترین عقیق

عقیق از آن جهت Agate نام گذاشته شده كه برای اولین بار در رودخانه “Achates” در جنوب غربی سیسیل یافت شد. عقیق به طور کلی یک سنگ نیمه قیمتی در نظر گرفته می‌شود و به خودی خود (از نظر ماده معدنی) سنگ گران قیمتی نیست، اما برخی از انواع آن نادرتر از انواع دیگر هستند یا یافتن و استخراج آن‌ها دشوارتر است (از نظر هزینه‌های کارگری و غیره) و این باعث می‌شود که کمی گران‌تر از بقیه باشند.

عقیق‌های خاصی را فقط در یک یا دو مکان در سراسر جهان می‌توان یافت. بعضی از آن‌ها دارای رنگ‌های بسیار زنده هستند و حتی در بعضی از آن‌ها مناظر زیبا و منحصر به فردی وجود دارد. همه این موارد می‌توانند قیمت عقیق و انگشتر عقیق را در دو نوع انگشتر عقیق زنانه و انگشتر عقیق مردانه به میزان قابل توجهی افزایش دهد. اما برای قیمت‌گذاری و تشخیص کم‌ ارزش‌ ترین عقیق ابتدا باید ببینیم عقیق چگونه تشکیل می‌شود.

ویژگی‌های سنگ عقیق و چگونگی تشکیل شدن آن

همانطور که گفته شد، عقیق‌ها شاخه‌ای از کالسدونی هستند. در واقع آن‌ها از میکروکریستال‌های (ریز بلور) کوارتز تشکیل شده‌اند که فقط با میکروسکوپ دیده می‌شود. انواع مختلفی از کالسدونی وجود دارد اما عقیق دو ویژگی دارد که آن را از بقیه کالسدونی‌ها متمایز می‌کند:

• شفافیت

عقیق از جمله سنگهای نیمه شفاف تا شفاف است. یعنی چنانچه این سنگ را روی روزنامه قرار دهیم به دلیل عبور نور از آن حروف قابل مشاهده هستند. حال هرچه عبور نور کامل‌تری داشته باشیم سنگ شفات‌تر و بنابراین ارزشمندتر است.

• نوع نوارهای رنگی

عقیق یک سنگ بسیار قدیمی (تشکیل آن 50 میلیون سال طول می‌کشد) و گسترده است که نوارهای رنگی روی آن قرار دارد. این نوارها ممکن است طیف‌های مختلف یک رنگ خاص (به عنوان مثال عقیق نواری آبی که دارای سایه‌های روشن و تیره آبی است) یا رنگ‌های کاملاً متفاوتی داشته باشند (به عنوان مثال عقیق رنگین کمانی که در صورت جلای کامل، تمام رنگ‌های رنگین کمان را نشان می‌دهد).

ویژگی مهم دیگری که همه عقیق‌ها از کم‌ ارزش‌ ترین عقیق تا قیمتی‌ترین دارند، شفافیت است. به این معنی که اجازه می‌دهند نور از آن‌ها عبور کند (به ویژه در نزدیکی لبه‌ها). عقیق مرغوب باید هر دو ویژگی را داشته باشد. بعضی از عقیق‌ها که نوار ندارند و به عنوان “عقیق” طبقه‌بندی می‌شوند، عقیق واقعی محسوب نمی‌شوند.

وجود چنین ویژگی‌هایی در عقیق به دلیل نحوه تشکیل آن است. عقیق بیشتر در سنگ‌های آتشفشانی یا گدازه‌ها و معمولاً به صورت توده‌های کوچک (گره) در داخل حفره‌های این سنگ‌ها یافت می‌شود. آنچه که مهم است این است که عقیق همزمان با سنگ تشکیل نشده و مدت‌ها پس از تشکیل آن در داخل (یا گاهی اوقات روی سنگ) تشکیل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: تشخیص عقیق اصل

تشکیل حفره در داخل سنگ‌های آتشفشانی به این صورت است که با خنک شدن گدازه، گازهای مختلف درون این سنگ باعث تشکیل حباب می‌شوند. سپس این حباب‌ها محکم شده و حفره‌های کوچکی در داخل سنگ ایجاد می‌کنند. عقیق‌ها در داخل این حفره‌ها تشکیل می‌شوند.

وقتی آبی که حاوی غلظت بالایی از سیلیس (SiO2 – کوارتز) است در آن حفره‌ها جاری شود، به ژل سیلیکا نیمه جامد تبدیل می‌شود که روی دیواره‌های حفره رسوب می‌کند. در نهایت آب به بیرون تراوش کرده یا تبخیر و ژل سیلیکا روی دیواره‌ها متبلور می‌شود.

با گذشت زمان، لایه‌های جدیدی از ژل سیلیکا وارد حفره شده و روی لایه‌های قبلی قرار می‌گیرند. این امر معمولاً به صورت دایره‌های متحدالمرکز است که از دیواره‌ها شروع شده و به سمت مرکز پر می‌شود.

از آنجا که هر لایه از ژل سیلیکا از یک دوره زمانی متفاوت ناشی می‌شود، ترکیبات معدنی و ناخالصی‌های آن‌ها متفاوت است. به همین دلیل است که عقیق حالت نواری به خود می‌گیرد. یکی از نادرترین ساختارها، لایه‌های متناوب کلسدونی و کوارتز بلوری است. یک واقعیت جالب این است که گاهی اوقات ژل سیلیکا به اندازه کافی وارد حفره نشده و عقیق به طور کامل پر نمی‌شود. در این حالت، یک هسته توخالی داخل سنگ تشکیل می‌شود.

در طی مدت زمان طولانی، حفره کاملاً پر شده و میکروکریستال‌هایی با نوارهای متحدالمرکز را تشکیل می‌دهد. عقیق به این دلیل از نظر رنگ بسیار متنوع است که تغییرات دما، فشار و ماده جمع شده در هنگام تشکیل آن بسیار متفاوت است.

عقیق‌ها می‌توانند در رنگ‌های مختلف طبیعی شامل قرمز، سبز، آبی، زرد، قهوه‌ای، سفید، نارنجی، صورتی، بنفش، سیاه و خاکستری باشند. آن‌ها اغلب ترکیبی از رنگ‌های ذکر شده هستند که گروه‌های مختلف را نشان می‌دهند. اما عقیق‌ها بر اساس ویژگی‌هایی غیر از رنگ به انواع مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. در ادامه مقاله بررسی کم‌ ارزش‌ ترین عقیق برخی از معروف‌ترین انواع عقیق را معرفی می‌کنیم.

انواع سنگ عقیق

الگوهای رنگی در عقیق معمولاً به صورت لایه‌ها یا نوارهای مسطح یا متحدالمرکز درمی‌آید. اجزاء خزه‌ای یا دندریتیک گاهی اوقات می‌تواند شکلی از گیاهان و مناظر را روی سنگ ایجاد کند. انواع سنگ عقیق از کم‌ ارزش‌ ترین عقیق تا باارزش ترین‌ها معمولاً با الگوهای رنگی، اجزا یا منبع آن‌ها توصیف می‌شود و بر این اساس دارای انواع زیر هستند:

بیشتر بخوانید: انواع عقیق

• عقیق لایه‌ای یا نواری (Banded agate)

این نوع عقیق با داشتن لایه‌های رنگی منظم و رنگ‌های درخشان، یکی از محبوب‌ترین‌ها است. این نوع سنگ‌ها در سراسر جهان یافت می‌شوند اما برزیل یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان عقیق لایه‌ای است. بسیاری از عقیق‌های لایه‌ای که دارای رنگی غنی هستند، رنگ شده‌اند.

• عقیق نواری آبی (Blue lace agate)

دارای نوارهایی از رنگ آبی روشن است که در بین آن رنگ‌های تیره‌تری هم وجود دارد.

• عقیق برگی (Plume agate)

این سنگ‌ها شامل اجزاء خزه‌ای اکسیدهای معدنی هستند که ممکن است هر رنگی باشند. به سنگ‌هایی که دارای الگوهای برگ مانند هستند، عقیق‌های برگی گفته می‌شود.

• عقیق نواری دیوانه (Crazy lace agate)

دارای الگوهایی از چرخش‌ها، نوارهای پیچ خورده و دایره‌ای در انواع رنگ‌ها، به ویژه قرمز، طلایی، قهوه‌ای، سفید و کرم است.

• عقیق خزه‌ای (Moss agate)

این نوع عقیق دارای اجزا سبز شبیه خزه و نیمه شفاف است. اگرچه نوعی کالسدونی است که نوار ندارد، اما همچنان عقیق محسوب می‌شود.

• عقیق شجری یا دندریتیک (Dendritic agate)

عقیق شجری شفاف و دارای اجزا سیاه یا قهوه‌ای به شکل درخت یا سرخس است. این نوع عقیق هم مانند نوع قبل نوار ندارد و در واقع نوع دیگری از کالسدونی است. با این حال، عقیق نامیده ‌می‌شوند.

• عقیق تصویری یا منظره‌ای (Scenic agate)

برخی از اجزای عقیق می‌توانند ظاهر یک منظره كامل، شامل دریاچه‌ها، خط ساحلی، جنگل، کوهستان، درختان و بوته‌ها را در داخل سنگ ایجاد كنند. سنگ‌هایی که این “تصاویر طبیعی” را نشان می‌دهند بسیار ارزشمند هستند.

• اونیکس (Onyx)

اگرچه اونیکس معمولاً به عنوان یک سنگ قیمتی جدا فروخته ‌می‌شود، اما در واقع نوعی کلسدونی بسیار شبیه به عقیق است. بزرگترین تفاوت در نوارهای آن‌ها است. اونیکس دارای نوارهایی است که موازی یکدیگرند در حالی که نوارهای عقیق منحنی‌های متحدالمرکز هستند. رایج‌ترین رنگ‌های نوار برای اونیکس، سفید و سیاه است، اگرچه ممکن است در رنگ‌های دیگر (مثلاً قرمز) هم وجود داشته باشند. با همه اینها اونیکس معمولاً به عنوان نوعی عقیق در نظر گرفته ‌می‌شود.

• عقیق Sardonyx

دارای نوارهای موازی قرمز، قهوه‌ای و گاهی سفید یا حتی سیاه است. این نام از دو سنگ – “sard” و “onyx” گرفته شده است.

• عقیق Iris

یکی دیگر از عقیق‌های رنگین کمانی است که نوارهای ظریف دارد. این نوارها هنگام روشن شدن از پشت با زاویه صحیح تمام رنگ‌های رنگین کمان را نشان ‌می‌دهند. برای دیدن این رنگ‌های درخشان، عقیق باید یک برش نازک داده شده و منبع نور در پشت آن قرار گیرد (این بدان معنی است که به عنوان جواهر نمی‌تواند به کار برده شود).

بیشتر بخوانید: انواع عقیق از نظر بافت

• عقیق چشمی (Eye agate)

دارای نوارهایی از دایره‌های متحدالمرکز است که یک نقطه تیره رنگ در مرکز دارند و شکلی شبیه چشم را به وجود می‌آورند. فراوان بودن این عقیق دلیل بر این نیست که عقیق چشمی کم‌ ارزش‌ ترین عقیق است.

• عقیق لاگونا (Laguna agate)

این نوع عقیق به دلیل نوارهای قرمز و قرمز مایل به زرد بسیار نزدیک به هم معروف هستند و در مکزیک پیدا می‌شوند.

• عقیق توریتلا (Turritella agate)

عقیق مایل به قهوه‌ای حاوی فسیل‌های بزرگ حلزون است.

• عقیق دریاچه سوپریور (Lake Superior)

همانطور که از نامش پیداست، این عقیق در سواحل دریاچه Superior در ایالات متحده آمریکا یافت می‌شود. رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز دارد که حاصل آهن موجود در آن است و سنگ قیمتی رسمی مینه سوتا است.

• عقیق ساژنتیت (Sagenite agate)

دارای ترکیبات منحصر به فرد زرد طلایی و مو مانند است.

• عقیق Fortification

دارای نوارهای متحدالمرکز است که شکل حفره را ترسیم می‌کند.

• عقیق مجوف (Tubular agate)

این نوع عقیق‌ها دارای حفره‌های توخالی زیادی هستند.

• عقیق چوب سنگ شده (Petrified Wood)

اجزای آلی تنه و شاخه‌های فسیل شده درختان باستان ممکن است در طی میلیون‌ها سال با سنگ عقیق جایگزین شود. در برخی موارد، ممکن است ساختار چوبی آن‌ها حفظ شده و با میکروسکوپ قابل مشاهده باشد. در این حالت رنگ عقیق می‌تواند بسیار روشن و قوی باشد.

حال که با انواع عقیق در معرفی کم‌ ارزش‌ ترین عقیق در تراث آشنا شدیم، در بخش بعد به بررسی معیارهای قیمت‌گذاری عقیق می‌پردازیم.

چه چیزی عقیق را با ارزش می‌کند؟ ملاک کم‌ ارزش‌ ترین عقیق چیست؟

قیمت عقیق براساس عوامل مختلفی تعیین می‌شود. مهمترین عوامل به شرح زیر است:

• وزن

قیمت عقیق خام و تراش خورده در هر دو حالت به وزن آن بستگی دارد. نسبت قیمت به وزن عقیق خام به صورت خطی است. یعنی هر اندازه وزن بیشتر باشد، قیمت هم به همان نسبت بیشتر است. اما وقتی نوبت به عقیق‌های تراش خورده و صیقل یافته می‌رسد، وزن می‌تواند قیمت را به صورت تصاعدی افزایش دهد.

• شفافیت

اگر عقیق شفاف باشد (یعنی در صورتی که آن را در مقابل نور نگه دارید، لکه‌های سیاه یا سایر اجزا را در آن مشاهده نکنید)، کیفیت سنگ بالاتر است. با این حال، این خصوصیت در مورد عقیق‌های دندریتیک، پر یا خزه‌ای صدق نمی‌کند. وقتی نوبت به این سنگ‌ها می‌رسد، اجزا داخل سنگ‌ها منبع زیبایی و در نتیجه تعیین کننده قیمت آن‌ها هستند.

• رنگ معیاری برای باارزش یا کم‌ ارزش‌ ترین عقیق

یکی از ویژگی‌های اصلی عقیق واقعی، رنگ آن است. داشتن رنگ‌های چشم‌گیر (یا ترکیبی از آن‌ها) قیمت این سنگ قیمتی را به شدت افزایش می‌دهد. رنگ‌های خاکستری، کم رنگ و تیره باعث کاهش قیمت عقیق می‌شود؛ در حالی که رنگ‌های قرمز، نارنجی، سفید و آبی درخشان قیمت را افزایش می‌دهد. روشنایی و شدت رنگ‌ها هم اهمیت زیادی دارد.

• شکل/تراش

عقیق‌های خام گرد و صاف بیش از آن‌هایی که دارای لبه‌های ناهموار، تیز و دندانه‌دار هستند، ارزش دارد. اگر عقیق مخصوص استفاده در جواهرات تراش داده شده باشد، یک تراش متقارن و حرفه‌ای به ارزش آن می‌افزاید.

• نادر بودن

اگر عقیق به اندازه بقیه متداول نباشد و آن را فقط از یک مکان بتوان استخراج کرد یا منابع آن نسبتاً محدود باشد (به عنوان مثال عقیق لاگونا از اوجو لاگونا و چیواوا از مکزیک) در این صورت قیمت آن افزایش می‌یابد.

ظاهر کلی

هر سنگی که لایه‌ها، الگوهای یا تصاویر جالبی داشته باشد، به طور خودکار ارزشمند و گران است. این ویژگی اغلب تعیین کننده‌ترین ویژگی تعیین قیمت عقیق یا کم‌ ارزش‌ ترین عقیق است.

کم‌ارزش‌ترین عقیق چیست؟

با توجه به توضیحات فوق باید تا به حال متوجه شده باشید که چیزی به عنوان گران‌ترین یا کم‌ ارزش‌ ترین عقیق وجود ندارد. اگرچه عقیق‌های دندریتیک معمولاً بیشتر از بقیه ارزش دارند اما یک عقیق نواری آبی استاندارد که دارای نوارهای بسیار ظریف و رنگ غنی است به راحتی می‌تواند گران‌تر از دیگر عقیق در همان اندازه اما با کیفیت پایین باشد.

بیشتر بخوانید: گران‌ترین انگشتر عقیق

هنگام خرید گران‌ترین یا کم‌ ارزش‌ ترین عقیق باید به دنبال چه چیزی باشید؟

دو نکته وجود دارد که هنگام خرید عقیق باید به آن‌ها توجه کنید: تقلبی بودن سنگ و امکان رنگ‌آمیزی آن. گاهی ممکن است یک تکه شیشه را به عنوان عقیق به شما بفروشند. اگرچه این اتفاق عادی نیست زیرا عقیق به هر حال یک سنگ گران قیمت محسوب نمی‌شود اما باید مراقب باشید و از یک فروشنده یا فروشگاه معتبر خرید کنید.

رنگ موضوعی کاملاً متفاوت است. بسیاری از عقیق‌هایی که در طبیعت یافت می‌شوند دارای رنگ‌های بسیار مبهمی هستند که مردم آن‌ها را جذاب نمی‌دانند. برای غلبه بر این مشکل، عقیق‌ها را اغلب با محلول‌های شیمیایی رنگ می‌کنند تا رنگ آن‌ها افزایش یابد. اگر متوجه رنگ سبز، قرمز یا آبی بسیار غنی و نئون مانند شدید، به احتمال زیاد عقیق رنگ شده است.

عقیق سنگی متخلخل است بنابراین رنگ‌آمیزی آن بسیار آسان است. عقیق‌های رنگ شده معمولاً رنگ‌های بسیار قوی و شدیدی دارند که در بعضی موارد تشخیص آن‌ها را آسان می‌کند. سبز، آبی و قرمز رایج‌ترین رنگ برای عقیق‌های رنگ شده است اما رنگ‌های صورتی، قهوه‌ای و سیاه هم وجود دارند.

چند نکته ظریف وجود دارد که از طریق آن می‌توانید متوجه شوید که عقیق رنگ شده است. این نکات عبارتند از:

• رنگ بسیار غیر طبیعی– همانطور که گفته شد، اگر رنگ عقیق بسیار روشن و نئون مانند باشد، معمولاً در طبیعت یافت نمی‌شود و احتمالاً رنگ شده است.
• تجمع رنگ- اگر به دقت نگاه کنید، مناطقی را می‌بینید که رنگ تیره تری دارند. این حالت می‌تواند نشانه تجمع رنگ در آن ناحیه باشد و آن قسمت را نسبت به بقیه تیره تر کند. مناطقی که رنگ در آن‌ها جمع می‌شود، معمولاً شکستگی و حفره هستند.
• نفوذ سطح – از آنجا که در صورت وجود خراش در عقیق، رنگ خیلی عمیق فرونمی‌رود، می‌توانید به دقت ببینید که آیا داخل سنگ همان رنگ خارجی را دارد یا خیر. اگر یک عقیق رنگ شده را بشکنید، قطعاً رنگ داخل آن با رنگی که در خارج دارد متفاوت خواهد بود.

توجه داشته باشید که بعضی مردم مشکلی در رنگ کردن عقیق نمی‌بینند و آن را خریداری می‌کنند اما برخی دیگر فکر می‌کنند که این رنگ‌ها طبیعی نیستند و بنابراین ارزش خرید ندارند. در پایان، این موضوع به اولویت شخصی شما برمی‌گردد.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید انگشتر عقیق مردانه

عقیق یک سنگ نیمه قیمتی زیبا و باارزش است که در انواع رنگ‌ها وجود داشته و آن‌ها را می‌توانید در مناطق مختلفی از جهان پیدا کنید. عقیق در انواع مختلفی وجود دارد اما آنچه که قیمت عقیق و ارزش آن را مشخص می‌کند چیزی غیر از رنگ، شفافیت، وزن، تراش و نادر بودن آن نیست.

بنابراین نمی‌توان به طور مشخص یک نوع را کم‌ ارزش‌ ترین عقیق یا بالعکس باارزش‌ترین نوع دانست، بلکه ارزش عقیق به عوامل مختلفی بستگی دارد که باید همه آن‌ها با هم در نظر گرفته شوند.