نیم‌ست فیروزه

تاریخچه استفاده از نیم ست فیروزه

بسیاری از فرهنگ‌های بزرگ دوران باستان ارزش زیادی برای فیروزه قائل بودند. جواهرات ساخته شده از این سنگ گرانبها مورد استفاده فرمانروایان مصر باستان، ایران، بین النهرین، دره سند و چین قرار می‌گرفته است. در مصر و در هنگام خاکسپاری فراعنه آن‌ها را با طلا و جواهرات زیادی دفن می‌کردند که فیروزه یکی از اجزاء اصلی آن‌ها بوده است.

از مشهورترین جواهرات فیروزه به‌جا مانده از مصر باستان می‌توان به زیورآلات کشف شده از مقبره توتانخامون اشاره کرد که شامل ست و نیم ست فیروزه، انگشتر، گردن‌آویز، گوشواره و از همه مهم‌تر ماسک دفن فرعون است که با قطعاتی از فیروزه منبت‌کاری شده است.

این سنگ برای اولین بار از طریق ترکیه به اروپا راه پیدا کرد و تا قرن چهاردهم میلادی مورد توجه قرار نگرفت. اما پس از آن توانست نظر علاقه‌مندان به سنگ‌های قیمتی را به خود جلب کند و از این سنگ زیبا و چشم نواز در ساخت جواهرات مختلف استفاده شد. در فرهنگ غربی فیروزه سنگ متولدین ماه دسامبر است و به عنوان هدیه یازدهمین سالگرد ازدواج در نظر گرفته می‌شود.

معرفی آیتم‌های نیم ست فیروزه

نیم ست فیروزه دارای اجزای کمتری نسبت به ست کامل آن است و معمولاً گردنبند و گوشواره را شامل می‌شود. اما می‌توان ترکیب آیتم‌های دیگری مانند گردنبند و دستبند، دستبند و گوشواره، گردنبند و انگشتر و … را نیز به عنوان نیم‌ست در نظر گرفت.

فلزی که معمولاً برای ساخت نیم ست فیروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، نقره است. ترکیب فیروزه و نقره در کنار هم سبب می‌شود تا زیورآلات و جواهرات ساخته شده از آن‌ها زیبایی خارق‌العاده و چشمگیری داشته و از قیمت مقرون‌به‌صرفه‌ای برخوردار باشند.

بررسی نگین نیم ست فیروزه

فیروزه‌هایی که در ساخت انواع نیم‌ست استفاده می‌شوند، دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. این ویژگی‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت و قیمت نگین فیروزه دارد و آگاهی از آن‌ها می‌تواند در انتخاب نیم‌ست باکیفیت نقش تعیین کننده‌ای ایفا کند. در این بخش می‌خواهیم با مهم‌ترین خصوصیات نگین نیم ست فیروزه آشنا شویم.

رنگ فیروزه

این سنگ فسفات آلومینیوم مس آبدار است که در ساختار آن روی، سیلیکون، منگنز، منیزیم، کلسیم و آهن نیز دیده می‌شود. وجود این عناصر موجب می‌شود که سنگ فیروزه دارای سختی و رنگ‌های مختلفی باشد.

رنگ این سنگ زیبا بین آبی و سبز متغیر است. هر چه آهن فیروزه بیشتر باشد، رنگ آن سبزتر به نظر می‌رسد و هر چه مس آن بیشتر باشد، فیروزه دارای طیف رنگ آبی است. رنگ آبی آسمانی جزو رنگ‌های خاص و کمیاب این سنگ به‌ شمار می‌آید و قیمت آن در مقایسه با سایر رنگ‌ها بیشتر است.

شکل ظاهری فیروزه

فیروزه از نظر ظاهری به دسته‌های مختلف مانند: فیروزه عجمی، شجری، عربی، توفال، چغاله و … تقسیم‌بندی می‌شود. اما فیروزه عجمی و شجری مهم‌ترین و پرطرفدارترین آن‌ها هستند.

• فیروزه عجمی

این نوع فیروزه هیچ‌گونه رگه‌ای در ساختار خود ندارد و کاملاً یکدست است. فیروزه عجمی ارزش بالایی دارد و از نظر کیفیت در بهترین جایگاه قرار می‌گیرد. رنگ فیروزه عجمی به رنگ آبی آسمانی است و مانند مرواریدی که درون صدف رشد می‌کند، درون سنگ‌های سیاه و چرب تشکیل می‌شود.

پیدا کردن این نوع فیروزه بسیار سخت است و فقط بومی‌ها و افراد باتجربه قادر هستند تا سنگ‌هایی را که داخل آن‌ها فیروزه عجمی رشد کرده تشخیص دهند.

• فیروزه شجری

فیروزه شجری یا عنکبوتی به صورت رگه‌دار است و در رنگ‌های آبی تا سبز یافت می‌شود. این نوع سنگ بسته به فرم رگه‌ها، رنگ و فرم آن‌ها در کلاس‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شود.

علت نام‌گذاری فیروزه شجره به این نام این است که نقوش روی سنگ شبیه ریشه و شاخه‌های درخت یا شبکه‌های تار عنکبوت هستند که در هم تنیده‌ شده‌اند. اروپاییان بیشتر این نوع فیروزه را می‌پسندند و معمولاً این نوع فیروزه با برش کابوشن یا دامله تراش می‌خورد.

معادن فیروزه

معادن فیروزه در چند نقطه از ایران و جهان وجود دارد، اما سنگ استخراج شده از هر یک آن‌ها با هم متفاوت است و ویژگی های‌ خاص خود را دارد. در ادامه چند معدن مشهور فیروزه در ایران و جهان را معرفی می‌کنیم تا اگر نیم ست فیروزه دارید بتوانید آن را تشخیص دهید.

• معدن فیروزه نیشابور

با ارزش‌ترین فیروزه جهان از این معدن استخراج می‌شود. قدمت این معدن حدود ۷۰۰۰ سال است و در ۱۵۰ کیلومتری مشهد واقع شده است. رنگ فیروزه نیشابور، به رنگ آبی آسمانی و از نوع عجمی است، یعنی هیچ رگه‌ای در آن دیده نمی‌شود.

• معدن فیروزه بابک

این معدن در نزدیکی شهر کرمان قرار دارد و از نظر رنگ کدرتر از فیروزه نیشابور است. همچنین کیفیت و جلای کمتری دارد، به صورتی‌که در برابر ضربه مقاوم نیست و به راحتی خرد می‌شود. فیروزه شهر بابک رنگ آبی مایل به سبز تا سبز دارد.

• معدن فیروزه باغو

این معدن فیروزه در ۹۰ کیلومتری دامغان قرار گرفته و ارزش و کیفیت آن از فیروزه نیشابور کمتر است. از نظر رنگ نیز، فیروزه باغو رنگ آبی مایل به سبز دارد.

• معدن فیروزه عبدالله گیو

این معدن در ۶۵ کیلومتری نیشابور و در شهرستان قوچان واقع شده و فیروزه آن به طور پراکنده و به شکل کریزوکولا همراه با آزوریت و مالاکیت استخراج می‌شود. رنگ فیروزه این معدن به رنگ سبز تیره است که به آن سبز قوچانی هم می‌گویند.

• معدن فیروزه زیبای خفته

این معدن یکی از معادن بزرگ فیروزه آمریکا به حساب می‌آید که در ایالت آریزونا قرار گرفته است. فیروزه استخراج شده از این معدن دارای رنگ آبی خاصی است و به همین دلیل شهرتی جهانی دارد و به نیم ست فیروزه زیبایی خاصی می‌بخشد. نام‌گذاری معدن زیبای خفته به دلیل فرم کوه‌ها و صخره‌های آن منطقه است.

• معدن فیروزه چالشیوهیتل

این معدن در نیومکزیکو قرار دارد و جزو قدیمی‌ترین معادن فیروزه جهان است. فیروزه استخراج شده از این معدن، رگه‌های قهوه‌ای یا خاکستری دارد و رنگ آن سبز آبی است.

• معدن فیروزه رویستون

محل قرارگیری این معدن در ایالت نوادا آمریکاست و دارای فیروزه‌هایی به رنگ آبی روشن و سبز زمردی است. شهرت معدن رویستون به این خاطر است که عموم مردم می‌توانند از آن فیروزه استخراج کنند. به این صورت که در ابتدای ورود به معدن به افراد یک سطل داده می‌شود و آن‌ها ساعاتی را به جستجو و یافتن فیروزه می‌پردازند.

• معدن آژاکس

این معدن در ایالات نوادا قرار گرفته است و سنگ‌های فیروزه آن دارای دو رنگ آبی و سبز تیره هستند. نوع آبی رگه‌هایی به رنگ آبی تیره دارد و نوع سبز دارای نقاط آبی روشن است. همین ویژگی‌ها سبب شده تا فیروزه این معدن شهرت جهانی بدست آورد.

نوع تراش فیروزه

نحوه تراش فیروزه بستگی به شکل و اندازه دانه آن دارد. سه فرم تراش مرغوب و متداول برای نیم ست فیروزه، تراش پیکانی، دامله و مسطح است. در تراش پیکانی، سنگ فیروزه حالتی مخروطی شکل دارد و هر چه سنگ برجسته‌تر و گردتر باشد، کیفیت آن بهتر است.

تراش پیکانی برای فیروزه‌هایی که دارای رنگ پر رنگ هستند زیباتر است، زیرا اگر فیروزه کم‌رنگ باشد در قسمت بالای مخروط که از شعاع و ضخامت سنگ کاسته می‌شود، رنگ فیروزه رو به سفیدی می‌رود و از ارزش آن کاسته می‌شود.

تراش مسطح برای فیروزه‌های نازک به کار می‌رود و به وسیله آن سنگ فیروزه به شکل صاف و بیضی درمی‌آید. اگر سنگ کمی ضخیم‌تر باشد، تراش حالت گنبدی شکل پیدا می‌کند که به آن تراش دامله یا کابوشن می‌گویند. هر چه تراش برجسته‌تر و گردتر باشد، قیمت نگین فیروزه بیشتر است.

خواص و باورهای موجود درباره فیروزه

برخی باورها و روایات در مورد خواص درمانی و معنوی فیروزه وجود دارد که مبنای علمی ندارند، اما گاهی اوقات اعتقاد به آن‌ها موجب شده تا افراد احساس خوشایندی داشته باشند و انرژی مثبتی از این سنگ ارزشمند دریافت کنند.

خواص درمانی فیروزه

برخی معتقدند که فیروزه در نیم ست فیروزه می‌تواند بینایی چشم را افزایش دهد. برای این کار باید به سنگ فیروزه نگاه کنید یا آن را روی چشمان خود قرار دهید. همچنین سرمه تهیه شده از سنگ فیروزه نیز برای افرادی که مشکل دید در شب دارند یا مردمک چشمشان سفید شده می‌تواند مفید باشد.

اگر از مشکلات ریوی و تنفسی رنج می‌برید، فیروزه را بر روی چاکرای گلوی خود قرار دهید. فیروزه پودر شده می‌تواند در درمان دردهای شکمی موثر باشد. همچنین این سنگ ارزشمند، اضطراب و تنش را می‌کاهد و بیماری‌های روحی روانی را از بین می‌برد.

خواص معنوی فیروزه

فیروزه شادی‌آور است و انرژی را افزایش می‌دهد. وجود این سنگ در نیم ست فیروزه می‌تواند نیروی‌های درونی افراد را بیدار کند و قدرت حکمت، عقل و صدق انسان را افزایش دهد. فیروزه از آدمی در برابر انرژی‌های منفی و دشمنی محافظت می‌کند و عشق و محبت و دوستی را تقویت می‌کند.

در دین اسلام و در روایات و احادیث مختلف، توصیه‌های زیادی در مورد فیروزه شده است. طبق این احادیث و روایات به همراه داشتن این سنگ گرانبها و پوشیدن انگشتر آن موجب برآورده شدن حاجات، افزایش قوت دل، گشایش سینه، از بین رفتن دردها، فتح و پیروزی، استجابت دعا، فرزندآوری، از بین رفتن فقر و … می‌شود. رسول اکرم (ص) در حدیثی فرموده است:

«هر کس در روز یکبار به فیروزه نگاه کند، پنج بار دری از بهشت به رویش باز می‌شود.»

بررسی بدنه نیم ست فیروزه

سنگ‌های فیروزه که تراش می‌خورند و به صورت نگین در می‌آیند، برای اینکه جلوه و زیبایی بیشتری داشته باشند و بتوان آن‌ها را به همراه داشت، در زیورآلات و جواهرات مختلف به کار می‌روند. یکی از این زیورآلات نیم ست فیروزه است که در اینجا قصد داریم به بررسی بدنه آن بپردازیم.

بررسی طرح و مدل بدنه

بدنه‌ای که برای ساخت نیم ست فیروزه در نظر گرفته می‌شود، به صورت مجلسی یا اسپرت است. بدنه‌های مجلسی حالت رسمی‌تری دارند و معمولاً در مهمانی‌ها و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نیم‌ست‌ها معمولاً وزن بیشتری نسبت به مدل‌های اسپرت دارند و استفاده روزمره از آن‌ها ممکن است راحت نباشد.

در طرف دیگر، نیم‌ست اسپرت فیروزه مورد پسند دختران و خانم‌های جوان است و می‌توان آن را به صورت روزمره استفاده کرد. نیم‌ست‌های اسپرت فیروزه معمولاً دارای طرحی ساده و مینیمال هستند و به همین خاطر اصلاً خسته‌کننده نیستند.

بررسی نوع ساخت بدنه

بدنه نیم ست فیروزه به دو صورت دست‌ساز و شرکتی ساخته می‌شود که هر یک از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارد.

• بدنه دست‌ساز

ساخت بدنه این نیم‌ست توسط استادکاران ماهر و باتجربه و به وسیله دست انجام می‌شود. آن‌ها برای ساخت نیم ست فیروزه از ابزارهای مخصوصی استفاده می‌کنند و باید مهارت کافی در این زمینه داشته باشند. ساخت این نیم‌ست دست‌ساز به زمان زیادتری نسبت به نوع شرکتی آن نیاز دارد و به دلیل اینکه با دست ساخته می‌شود، قیمت آن بیشتر است.

• بدنه شرکتی

برای ساخته بدنه شرکتی نیم ست فیروزه از دستگاه‌های پیشرفته و دقیق خودکار و نیمه‌خودکار استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها می‌توانند تعداد زیادی بدنه نیم‌ست را در مدت زمان کوتاهی آماده کنند. به همین خاطر هزینه ساخت بدنه شرکتی از نوع دست‌ساز پایین‌تر است. بدنه‌های ساخته شده همگی شبیه به هم هستند، در حالی‌که بدنه‌های نیم‌ست دست‌ساز ممکن است کمی با یکدیگر تفاوت داشته باشند.

• بررسی جنس بدنه

بدنه نیم ست فیروزه در ایران معمولاً از جنس نقره است، اما برای ساخت آن از استیل، برنز، مس و حتی طلا نیز استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد هر چه نگین فیروزه با ارزش‌تر باشد، می‌توان بدنه‌ای با جنس مرغوب‌تر برای آن به کار برد.

عمده‌ترین ایراد نقره این است که پس از مدتی در اثر مجاورت با هوا سیاه می‌شود و باید آن را سفید کرد. البته راه‌هایی برای سیاه نشدن آن وجود دارد، اما بعضی افراد این سیاه شدن را دوست دارند، زیرا ظاهری قدیمی و زیرخاکی به نیم‌ست نقره می‌دهد.

بررسی فاکتورهای ارزش‌گذاری نیم ست فیروزه

برای تعیین ارزش نیم ست فیروزه لازم است که ویژگی‌های نگین‌ها و بدنه آن را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم.

ویژگی‌های نگین

عواملی که بر قیمت نگین فیروزه تاثیر می‌گذارد، شامل: ظاهر، اندازه، نوع تراش، رنگ و … است.

• ارزش‌گذاری نگین فیروزه بر اساس ظاهر

همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، دو نگین فیروزه عجمی و شجری جزو پرطرفدارترین و ارزشمندترین نگین‌های فیروزه به حساب می‌آیند. فیروزه عجمی که دارای رنگ آبی آسمانی است قیمت بالایی دارد و از بازار فروش مناسبی در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برخوردار است.

همچنین نگین فیروزه شجری یا عنکبوتی که دارای شبکه‌های منظم با رگه‌های طلایی است، مورد توجه بازارهای اروپایی و آمریکایی است و جزو نگین‌های قیمتی به حساب می‌آید. هر چه ناخالصی‌ها و لکه‌های روی نگین بیشتر باشد، از ارزش آن کاسته می‌شود.

• ارزش‌گذاری نگین نیم ست فیروزه از نظر اندازه

نگین‌های فیروزه که دارای اندازه بزرگ‌تری باشند، در مقایسه با نگین‌های مشابه با اندازه کوچک‌تر قیمت بیشتری دارند. البته در درجه اول رنگ و طرح فیروزه تعیین‌کننده ارزش آن است و اندازه در اولویت‌های پایین تر قرار می‌گیرد.

• ارزش‌گذاری نگین فیروزه بر اساس نوع تراش

همان‌گونه که اشاره کردیم سه نوع تراش متداول برای فیروزه، تراش پیکانی، دامله‌ای و مسطح است. تراش مسطح برای سنگ‌های فیروزه که ضخامت کمتری دارند به کار می‌رود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که نگین‌هایی که با تحدب بیشتری تراش خورده‌اند، ارزش بیشتری دارند، زیرا ضخامت سنگین فیروزه آن‌ها بیشتر از نوع مسطح بوده است. اما باز هم باید به رنگ و طرح فیروزه دقت شود. ممکن است یک فیروزه مسطح عجمی یا شجری باکیفیت، قیمتی به مراتب بالاتر از یک فیروزه با تراش پیکانی یا دامله‌ای داشته باشد.

• ارزش‌گذاری نگین فیروزه بر اساس رنگ

نگین فیروزه با رنگ آبی آسمانی که هیچ گونه رگه یا ناخالصی در آن دیده نمی‌شود، گرانبهاتر است. همچنین برخی از فیروزه‌ها مثل فیروزه‌هایی که از معادن آمریکا استخراج می‌شوند، به دلیل طرح و رنگ خاصی که دارند جزو فیروزه‌های با ارزش به حساب می‌آیند.

ویژگی‌های بدنه

ارزش‌گذاری نیم ست فیروزه بر اساس ویژگی‌های بدنه، شامل: طرح و مدل، جنس، نوع ساخت و قدمت آن می‌شود.

• ارزش‌گذاری بدنه بر اساس طرح و مدل

اگر بدنه نیم ست فیروزه مجلسی باشد، به دلیل ظرافت و طرح‌های پیچیده‌ای دارد از مدل اسپرت گران‌تر است. برای ساخت نیم‌ست مجلسی زمان بیشتری صرف می‌شود و ساخت آن دشوارتر است.

• ارزش‌گذاری بدنه بر اساس جنس

هر چه در ساخت بدنه نیم‌ست فیروزه از فلزات با ارزش‌تر استفاده شود، قیمت آن نیز گران‌تر خواهد شد. به عنوان مثال بدنه نیم‌ستی که جنسی از طلا داشته باشد، به مراتب گران‌تر از نیم ست‌هایی با جنس بدنه نقره است.

• ارزش‌گذاری بدنه بر اساس نوع ساخت

بدنه‌هایی که به صورت شرکتی و با استفاده از دستگاه‌های خودکار و نیمه‌خودکار ساخته شده‌اند، کم هزینه‌تر از بدنه‌های دست‌ساز هستند و همین مسئله موجب می‌شود تا هزینه تمام شده نیم‌ست شرکتی از نیم ست فیروزه دست‌ساز کمتر باشد.

• ارزش‌گذاری بدنه بر اساس قدمت

کاملاً واضح است که نیم‌ست‌های فیروزه که دارای قدمت تاریخی هستند، از نیم‌ست‌های تازه ساخته شده با ارزش‌تر هستند. حتی در برخی موارد قدمت یک نیم ست فیروزه موجب می‌شود تا قیمت آن چندین برابر نمونه مشابه تازه ساخته شده باشد.

در این مقاله نیم ست فیروزه را معرفی کردیم و ویژگی‌های آن را برشمردیم. گفتیم که نیم‌ست زیر مجموعه‌ای از ست کامل است و معمولاً از گردنبند و گوشواره تشکیل می‌شود. همچنین به بررسی نگین فیروزه پرداختیم و در مورد رنگ فیروزه، شکل ظاهری آن، مهم‌ترین معادن فیروزه ایران و جهان، بهترین نوع تراش و خواص و باورهای موجود در مورد این سنگ ارزشمند سخن گفتیم.

همچنین بدنه نیم ست فیروزه را بررسی کردیم و طرح و مدل، جنس و نوع ساخت آن را شرح دادیم. در انتها نیز فاکتورهای ارزش‌گذاری آن را بیان کردیم. اگر قصد خرید نیم‌ست این سنگ گرانبها را دارید، با مطالعه این مطلب می‌توانید اطلاعات مفیدی به دست آورید. توصیه ما این است که برای خرید نیم ست فیروزه به سراغ فروشگاه‌های معتبر بروید تا خیالتان بابت اصالت و کیفیت محصول راحت باشد.

منبع +