طرح سیاه قلم

سیاه قلم شیوه‌ای زینتی و آلیاژی است که در نتیجه ترکیب نقره، مس و سرب آمیخته با گوگرد حاصل می‌شود و معمولاً برای ایجاد سایه روشن روی سطح فلزات مختلف از جمله نقره کنده‌کاری شده استفاده می‌شود. این روش که در ایران از دوره ساسانیان رواج یافته، روشی جذاب در صنعت جواهرسازی است که در آن هنرمند رکاب‌ساز به منظور واضح‌تر شدن طراحی رکاب و زیباتر جلوه یافتن رکاب از آن بهره می‌گیرد.

البته هر هنرمند بر حسب میزان مهارت و سلیقه خود می‌تواند از درصدهای متفاوتی از این ترکیبات بهره گیرد؛ چنان که در روزگاران پیشین، فقط از نقره و گوگرد استفاده می‌کردند، حال آنکه در دوران بعد به واسطه میزان ناخالصی نقره از ترکیبات دیگر نیز برای پیاده سازی طرح سیاه قلم بهره گرفتند.

به طور کلی رنگ سیاه قلم با توجه به ترکیبات مختلف آن از سیاه براق و سیاه متمایل به خاکستری و آبی تیره متفاوت است و هر قدر میزان ناخالصی سولفید نقره بیشتر باشد، از میزان سیاهی سیاه قلم کم خواهد شد. طی مطالعات انجام شده می‌توان گفت ترکیب نقره و گوگرد در طرح سیاه قلم، جایگزین مناسبی برای احیای هنر اصیل ایرانی است.