تاریخچه توپاز: همه چیز درباره توپاز و پیشینه عجیب این گوهر درخشان

توپاز یکی از سخت‌ترین سنگ‌های قیمتی است که به طور طبیعی وجود دارد. این سنگ قیمتی از نظر تکنیکی به عنوان یک ماده معدنی طبقه‌بندی می‌شود که در سراسر کره زمین در مجموعه‌ای از رنگ‌های مختلف رنگین کمانی وجود دارد. توپاز از گذشته دور تا به امروز به عنوان یک گوهر در جواهرات محبوبیت زیادی بین مردم داشته است. در این مقاله به بررسی تاریخچه توپاز، این گوهر زیبا در طول تاریخ می‌پردازیم.

تاریخچه توپاز

توپاز سیلیکات فلوئور آلومینیوم است که معمولاً بی‌رنگ است اما می‌تواند رنگ‌های شیری، زرد، سایه‌های روشن خاکستری، آبی، نارنجی، قهوه‌ای، سبز یا صورتی داشته باشد.

برخلاف سایر سنگ‌های قیمتی، تنها ناخالصی‌های موجود در بلور نیستند که به توپاز رنگ می‌دهند. دو مرکز رنگی غالب در کریستال‌های توپاز وجود دارد که توسط شکاف یا الکترون اضافی در ساختار بلوری آن تولید می‌شوند.

این ناهنجاری‌ها می‌توانند قسمت‌های خاصی از نور که به کریستال می‌تابد را جذب و سایه‌های زرد یا آبی ایجاد کنند. توپاز سبز ترکیبی از مراکز نوع زرد و آبی است. هنگامی که در ساختار بلوری توپاز کروم جایگزین آلومینیوم می‌شود، به نظر می‌رسد که کریستال صورتی یا قرمز است. یک کریستال با ناخالصی کروم و مرکز رنگ زرد یک توپاز نارنجی ایجاد خواهد کرد.

• تاریخچه توپاز در جهان

توپاز از دوران باستان به عنوان یک سنگ قیمتی شناخته شده است. نمونه‌ها‌یی از زیورآلات توپاز در مقبره‌ها‌ی مصر و ویرانه‌ها‌ی روم یافت شده است. منبع اولیه توپاز سیلان (سریلانکا) بود که امروز هم به عرضه توپاز ادامه می‌دهد.

در طول قرون وسطی، محبوبیت انگشتر توپاز کاهش یافت و به ندرت از آن در جواهرات کلیسایی استفاده می‌شد. در قرن هجدهم میلادی، توپاز در اسپانیا و فرانسه محبوبیت بیشتری پیدا کرد و در دوران ویکتوریا، استفاده از آن گسترده شد. توپاز در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین گوهرهای مورد استفاده در جواهرات معاصر است.

استخراج توپاز با استخراج قلع -ماده معدنی مورد نیاز برای ایجاد برنز (آلیاژی از مس و قلع)- در ارتباط است و تقریباً مسلم است که افراد خاورمیانه در عصر برنز از این سنگ قیمتی اطلاع داشتند. در طول قرن هجدهم، پس از اکتشافات توپاز در برزیل، این سنگ قیمتی در اروپا بسیار محبوب شد. در اواخر قرن نوزدهم توپاز زرد و صورتی بسیار مد بود و در بیشتر دهه‌ها‌ی 1800 به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت.

اگرچه از اواخر قرن هفدهم از تنظیمات پشت باز برای جواهرات استفاده می‌شد، اما بیشتر توپازها با تنظیمات پشت بسته با ورقی از فویل که در پشت آن تنظیم می‌شدند روی رکاب جای می‌گرفتند تا رنگ گوهر بیشتر دیده شود.

این امر به ویژه هنگامی که چندین سنگ در یک خوشه قرار داده می‌شد بیشتر صادق بود زیرا فویل به نمود بیشتر رنگ کمک می‌کرد. برای سنگ‌های تکی کوچک‌تر، همانطور که از حدود سال 1840 در مورد جواهرات دیگر استفاده می‌شد، این ویژگی لازم نبود. از توپاز برای نشان دادن حرف T به دو رنگ صورتی یا زرد استفاده می‌شد.

توپاز یک سنگ قیمتی است که در طول تاریخ، نام خود را در کنار تمام سنگ‌های قیمتی زرد دیگر به اشتراک گذاشته است. فقط در اواسط قرن هجدهم بود که این نام به فلورسیلیکات آلومینیوم اختصاص یافت که منحصراً توپاز است.

با نگاهی به تاریخچه توپاز می‌توان دریافت که در طول قرن شانزدهم، سلینی، یاقوت کبود زرد (به احتمال زیاد) را “توپاز” توصیف کرد. به دلیل شباهت زیاد رنگ زرد توپاز به سیترین، توپاز واقعی زرد مایل به نارنجی، “توپاز گرانبها” نامیده می‌شد تا بین آنها تمایز قائل شود.

توپاز رنگ‌های مختلفی، از بی‌رنگ تا زرد، آبی، قهوه‌ای، قرمز و هر رنگ دیگری را دارد. سنگ‌های بی‌رنگ و آبی کمرنگ در طبیعت بسیار فراوان هستند و پس از آنها سنگ‌های زرد و قهوه‌ای ‌دیده می‌شوند. رنگ‌ها‌ی نارنجی طلایی، صورتی و قرمز بسیار نادر است. توپازهای نادر بیشتر در برزیل استخراج می‌شوند.

• علت نامگذاری توپاز

نام توپاز (به انگلیسی topaz) از واژه یونانی Topazios و لاتین Topazus به معنای جستجو گرفته شده است که نام باستانی جزیره سنت جان در دریای سرخ است. این جزیره منبع پریدوت بود که اغلب با توپاز اشتباه گرفته می‌شد. همچنین گزارش شده که منشأ سانسکریت آن از “tapas” به معنای آتش یا گرما است.

نام توپاز برای اولین بار در سال 1737 میلادی به این ماده معدنی اطلاق شد. سریلانکا باستان (تامراپارنی) توپازهای شرقی بومی ‌‌را به یونان و مصر باستان صادر می‌کرد که منجر به اسامی ‌مربوط به ریشه این جزیره توسط الکساندر پلی‌استور (توپازیوس) و مصریان اولیه (توپاپوئن) – “سرزمین توپاز”- شد.

پلینی دانشمند سرشناس یونانی در تاریخچه توپاز بیان کرده است که توپازیوس یک جزیره افسانه‌ای در دریای سرخ است و مواد معدنی “توپاز” ابتدا در آنجا استخراج شد.

نیکولز، نویسنده یکی از اولین رساله‌های سیستماتیک در مورد مواد معدنی و سنگ‌های قیمتی، در سال 1652 دو فصل را به این موضوع اختصاص داده است. در قرون وسطی از نام توپاز برای اشاره به هر سنگ قیمتی زرد استفاده می‌شد اما در دوران مدرن فقط نشان دهنده سیلیکات توصیف شده در این مقاله است.

با توجه به تاریخچه توپاز که ما در تراث آن را بیان خواهیم کرد نام توپاز حداقل برای دو هزار سال برای هر سنگ قیمتی مایل به زرد استفاده می‌شد. تا حدود دویست سال پیش، حتی تاجران سنگ‌های قیمتی هم نمی‌دانستند که این سنگ‌های مایل به زرد در واقع مواد معدنی مختلفی هستند. بازرگانان تشخیص دادند که کوارتز، بریل، کوراندوم و اولیوین همه دارای انواع رنگ زرد هستند اما توپاز واقعی نیستند و توپاز می‌تواند رنگ‌های دیگری غیر از زرد داشته باشد.

علاوه بر این، جزیره Topazios، که این سنگ قیمتی براساس آن نامگذاری شده است، هرگز توپاز تولید نکرده است، بلکه منبع پریدوت یا اولیوین بود که اغلب با توپاز اشتباه گرفته می‌شد. این جزیره اکنون جزیره زبرگاد (Zabargad) نامیده می‌شود.

مصریان باستان معتقد بودند که توپاز زرد، رنگ طلایی خود را از خدای خورشید دریافت می‌کند. یونانیان باستان معتقد بودند که توپاز به آنها نیرو می‌بخشد. در ترجمه مدرن کتاب مقدس، نام توپاز آورده شده است اگرچه این کلمه احتمالاً به یک سنگ زرد اشاره داشته است که لزوماً ممکن است توپاز واقعی نباشد. توپاز عمدتاً برای استفاده به عنوان سنگ قیمتی برای جواهرات و زیور آلات تولید می‌شود.

تاریخچه توپاز و محل اکتشاف آن

توپاز و کوارتز معمولاً با قلع، فلزی که با کشف برنز -آلیاژی از مس و قلع- کالای بسیار مهمی شد، در ارتباط هستند. براساس تاریخچه توپاز در فلسطین تولید برنز از اوایل سال 3300 ق.م، در مصر حدود 2700 سال ق.م، در اروپای مرکزی حدود 2200 سال ق.م آغاز شد و در شمال اروپا حدود سال 1800 پ.م کشف شد. بسیار بعید است که معدن‌کاران اولیه معدن قلع، این بلورهای بزرگ را از دست داده باشند، بنابراین توپاز را می‌توان از چهار تا پنج هزار سال پیش برای بشر شناخته شده دانست.

مسلم است که از زمان پلینی بزرگ اصطلاح Topaz برای سنگ‌ها‌ی قیمتی سبز استفاده می‌شد. از آنجا که توپاز سبز بسیار نادر است، مطابق تاریخچه توپاز به نظر می‌رسد که از زمان پلینیوس تا قرن دوازدهم منظور از توپاز آنچه که امروز به نام پریدوت شناخته می‌شود، بود. پلینی علاوه بر توصیف توپاز به عنوان سبز، همچنین می‌گوید که این سنگ به اندازه‌ای نرم است که توسط یک سوهان خراشیده می‌شود و در جزیره Zebirget یافت می‌شود.

در سال 1734، یوهان فردریش هنکل، معدن‌شناس و متالورژیست آلمانی تشخیص داد که توپاز متفاوت از کوارتز است. بنابراین هنکل اولین کسی بود که اصطلاح Topaz را برای فلورو سیلیکات که امروز نام دارد و شامل سایر مواد معدنی نمی‌شود، به کار برد.

مجموعه تراث در تاریخچه توپاز بیان می‌کند که در دوران قرون وسطی، منبع اصلی توپاز از یک کانسار در کوه‌های Erzgebirge در آلمان بود. صدها کیلوگرم بلور زرد تا قهوه‌ای توپاز از این کانسار استخراج شد. سپس در دهه 1730، یک ذخیره بزرگ توپاز در منطقه Minas Gerais برزیل کشف شد. در این دوره، برزیل مستعمره پرتغال بود؛ بنابراین در سال 1768، دولت پرتغال رسماً این سپرده را به عنوان یک معدن مهم تجاری به رسمیت شناخت و بیشتر سنگ‌های قیمتی به اروپا منتقل شدند. برزیل همچنان بزرگترین تولید کننده توپاز در جهان است.

توپاز با کیفیت به عنوان سنگ قیمتی، اولین بار در استرالیا به عنوان محصول جانبی از عملیات استخراج فلز یافت شد. در سال 1872، قلع در منطقه نیوانگلند در نیو ساوت ولز کشف شد و اندکی بعد استخراج آن آغاز شد. وقتی معدنچیان مواد آبرفتی را استخراج می‌کردند، گاهی سنگ ریزه‌های توپاز پیدا می‌کردند. توپاز آبی پوشیده شده با ذخایر طلا، قلع و ولفرام در سراسر شرق استرالیا پراکنده بود.

بیشتر بخوانید: گران‌ترین انگشتر توپاز

توپاز در نقاط مختلف آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی -از جمله: ژاپن، پاکستان، افغانستان و سریلانکا-، رشته کوه‌های سراسر اروپا که از کشورهایی مانند آلمان، جمهوری چک، ایتالیا، نروژ و سوئد سرچشمه می‌گیرد و پهنه قاره آمریکا -از جمله: برزیل و سایت‌های خاصی مانند تگزاس، یوتا و مکزیک- استخراج می‌شود.

معرفی مهمترین ذخایر و معادن توپاز در جهان

توپاز یکی از سخت‌ترین سنگ‌های قیمتی زمین است که به عنوان یک ماده معدنی کریستالی در سنگ‌های مختلف گرانیت و در جریان گدازه‌ها یافت می‌شود.

توپاز حاوی عنصر فلوئور است که فقط در چند محیط زمین‌شناسی با غلظت بالا یافت می‌شود. توپاز معمولاً در امتداد شکستگی‌ها و در حفره‌های سنگ‌های آذرین مانند ریولیت، گرانیت یا پگماتیت ایجاد می‌شود. بلورها در اواخر مرحله خنک شدن ماگما، وقتی فلوئور کافی برای ایجاد توپاز وجود دارد، رشد می‌کنند.

برخی از کریستال‌های توپاز پس از اینکه جریان مایعات داغ (محلول‌های گرمابی) که غنی از فلوئور هستند، از بین شکاف سنگ‌هایی که قبلاً سرد شده‌اند جریان می‌یابند، رشد می‌کنند. توپاز همچنین می‌تواند در مناطق دگرگونی تشکیل شود.

بیشتر توپازهای استرالیایی در رسوبات آبرفتی قرار دارند، از این رو توپازهای استرالیا معمولاً به صورت توده‌های گرد یا زاویه‌دار در ماسه‌های جویبار (رسوبات آبرفتی) حاصل از گرانیت‌ها دیده می‌شود، همچنین در گرانیت‌های دانه درشت، دگرگونی و سنگ‌های رسوبی هم یافت می‌شود.

توپاز با کیفیت گوهر در حوزه سنگ‌های قیمتی رودهای Torrington، Oban و Mitchell در منطقه نیوانگلند (New England)، نیو ساوت ویلز (New South Wales) و همچنین Lightning Ridge یافت می‌شود. در کوئینزلند، بزرگترین ذخایر در نزدیکی Mount Surprise و Mount Garnet یافت می‌شود و معادنی در نزدیکی مناطق Beechworth، Victoria، Coolgardie و Menzies استرالیای غربی و جزیره Flinders در تاسمانی وجود دارد. توپاز از جزیره فلیندرز در محلی که با نام Killiecrankie Diamond شناخته می‌شود، موجود است.

توپاز اولیه همچنین در سنگ‌های دگرگونی در Broken Hill و گرانیت در Ardlethan در New South Wales یافت می‌شود. ذخایر توپاز مناسب برای مصارف صنعتی (به عنوان مواد نسوز) در سنگ‌های غنی از کوارتز (سیلیکسیت) در تورینگتون و گامبل وجود دارد.

تاریخچه توپاز و باور مردم جهان درباره خواص آن

یک خرافات انگلیسی معتقد بود که توپاز دیوانگی را درمان می‌کند. رومیان باستان معتقد بودند که توپاز هنگام مسافرت آنها را از خطرات محافظت می‌کند. در قرون وسطی اعتقاد بر این بود که اتصال توپاز به بازوی چپ، مالک او را از هرگونه نفرین محافظت می‌کند و چشم بد را دفع می‌کند. همچنین اعتقاد بر این بود که پوشیدن توپاز باعث افزایش گرمای بدن می‌شود، این امر باعث می‌شود سرما یا تب تسکین یابد. در اروپا طی قرون وسطی اعتقاد بر این بود که توپاز قدرت ذهنی را تقویت می‌کند.

بیشتر بخوانید: خواص توپاز

معرفی بهترین نوع توپاز در جهان

توپاز به همراه یاقوت سرخ، الماس و یاقوت کبود یکی از محبوب‌ترین سنگ‌های قیمتی در جهان است. این سنگ در طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها موجود است اما توپاز زرد مایل به نارنجی طلایی معروف به توپاز امپریال، گرانترین رنگ آن است.

براساس تاریخچه توپاز نام توپاز امپریال از قرن نوزدهم در روسیه نشأت گرفته است. در آن زمان، کوه‌های اورال منبع اصلی توپاز بودند و سنگ قیمتی صورتی که در آنجا استخراج می‌شد، به افتخار تزار روسیه نامگذاری شد. مالکیت این گوهر محدود به خانواده سلطنتی بود.

توپاز به رنگ آبی به دلیل درخشش و چشمگیر بودن، پرطرفدارترین و مورد تحسین‌ترین رنگ در بین خانواده توپاز است.

اگرچه رنگ آبی در سنگ‌های قیمتی زیادی مانند یاقوت کبود، تانزانیت، ایولیت، لاپیس لازولی، آکوامارین و کیانیت و غیره در دسترس است اما هیچ یک از سنگ‌های قیمتی ذکر شده برای استفاده روزمره مانند انگشتر و گردنبند مناسب نیستند زیرا مانند توپاز سختی بالایی ندارند. توپاز با رنگ آبی دارای درجه 8 در مقیاس سختی Moh است که آن را به یک سنگ قیمتی برجسته برای استفاده روزانه تبدیل می‌کند. “Colored Stone” – یک مجله مشهور در صنعت سنگ‌های قیمتی رنگی- توپاز را بعد از یاقوت کبود در جایگاه دوم قرار داده است.

توپاز یکی از سخت‌ترین سنگ‌های قیمتی زمین است. این ماده به عنوان یک ماده معدنی بلوری در سنگ‌های مختلف گرانیت و جریان‌های گدازه ایجاد می‌شود. این سنگ، در حالت طبیعی، معمولاً بی‌رنگ و شفاف است. وجود ناخالصی‌های آهن و کروم باعث تغییراتی در رنگ می‌شود که از زرد کمرنگ، قهوه‌ای و خاکستری گرفته تا سایه‌های سبز، بنفش و صورتی پاستیلی متغیر است.

متداول‌ترین مکان‌هایی که استخراج توپاز انجام می‌شود، آلمان، جمهوری چک، ایتالیا، نروژ، سوئد، پاکستان، افغانستان، ژاپن و برزیل، در مکان‌های خاص تگزاس و یوتا و همچنین مکزیک است. توپاز را می‌توان در بلورهای وسیع و بی‌عیب و نقص یافت که به صورت سنگ‌های قیمتی عظیم و سنگین به هزاران قیراط تبدیل می‌شود.

برخی از بلورهای توپاز برزیلی بسیار بزرگ و به اندازه یک تخته سنگ هستند و وزن آنها به چندین کیلوگرم می‌رسد. American Golden Topaz یک سنگ قیمتی معروف است که وزن آن به 4.6 کیلوگرم می‌رسد اما در ابتدا یک سنگ 11،8 کیلوگرمی‌ بود که طی دو سال به 172 وجه برش داده شد.

El Dorado Topaz که یک سنگ برزیلی است، در سال 1984 کشف شد. وزن آن حدود 36 کیلوگرم بود، اما بعد از اینکه تراش زمردی داده شده و صیقل خورد، وزن آن به 6.2 کیلوگرم (31000 قیراط) کاهش یافت. این سنگ، بزرگترین سنگ چند وجهی در جهان است.

تنها منابع طبیعی توپاز سفید یا بی‌رنگ در سریلانکا یافت می‌شوند. لازم به ذکر است که توپاز با رنگ آبی طبیعی بسیار کم یافت می‌شود. توپاز آبی که در بازار معامله می‌شود با دادن عملیات حرارتی و پرتویی به توپاز بی‌رنگ تولید شده است. روش‌های درمانی برای پاکسازی توپاز برای تغییر رنگ آن به آبی در ادامه مقاله تاریخچه توپاز در تراث توضیح داده خواهد شد.

توپاز در رنگ‌های مختلف آبی وجود دارد. به طور کلی، توپاز آبی را بر اساس رنگ، می‌توان به سه دسته طبقه‌بندی کرد.

• توپاز آبی آسمانی (Sky blue)
• توپاز آبی لندنی (London Blue)
• توپاز آبی سوئیسی (Swiss Blue)

در مورد تمام توپازها به رنگ آبی، تعیین اینکه یک رنگ در کجا پایان می‌یابد و دیگری از کجا شروع می‌شود، بسیار سخت است. یک قانون ساده در همه دنیا اعمال می‌شود، یعنی آبی روشن Sky، آبی متوسط ​​سوئیسی و آبی تیره لندن است.

توپاز آبی نادرترین رنگ توپاز طبیعی است. توپازهای آبی موجود در بازار ناشی از تابش‌های مختلف و درمان‌های حرارتی است که روی توپاز بی‌رنگ یا سفید انجام می‌شود. سایه آبی به نوع روش تابش بستگی دارد. چندین روش تابش برای تغییر رنگ توپاز بی‌رنگ استفاده می‌شود که عبارتند از:

• توسط اشعه ایکس
• توسط اشعه گاما
• توسط بمباران نوترون‌ها
• توسط ذرات باردار پرانرژی مانند الکترون و پروتون

1. توپاز آبی آسمانی: آبی آسمانی یک رنگ تمیز، شفاف و ظریف است و فقط به رنگ آسمان در یک روز بدون ابر شباهت دارد. این رنگ مطلوب کسانی است که رنگ‌های روشن و فضاهای آسمانی را دوست دارند. از نظر فنی، توپاز آبی آسمانی یک توپاز سفید است که در معرض اشعه گاما قرار گرفته تا رنگ سنگ قیمتی را به آبی روشن تغییر دهد.

سنگ‌های قیمتی در یک سلول گاما که حاوی ماده رادیواکتیو کبالت 60 است در معرض پرتوهای گاما که اشعه گاما را منتشر می‌کند، قرار می‌گیرند. اشعه‌های تولید شده بسیار نافذ هستند و رنگ یکنواختی تولید می‌کنند. برای تولید آبی سوئیسی، دوز شدید اشعه گاما برای 2-3 ساعت اول مورد نیاز است؛ بعد از آن می‌توان دوز را کاهش داد.

بیشتر بخوانید: انواع توپاز

بدون شک توپاز آبی آسمانی ارزان‌ترین سنگ قیمتی امروز بازار است. رنگ آبی ملایم دلپذیر و روحانی آن جلوه‌ای از آکوامارین را می‌دهد اما قیمت بسیار مقرون به صرفه‌تری دارد.

2. توپاز آبی سوییسی: رنگ توپاز آبی سوییسی به رنگ دریای کارائیب شباهت دارد و به رنگ تورمالین پارابیای برزیلی هم بسیار نزدیک و رنگ آن از رنگ توپاز آبی آسمانی تیره‌تر است. همچنین به آن توپاز الکترون می‌گویند. از نظر فنی، توپاز سوئیسی یک توپاز سفید است که در معرض الکترون‌های با انرژی زیاد قرار می‌گیرد تا رنگ را به آبی روشن، اشباع و شاد تغییر داده شود.

شتاب دهنده‌های خطی در انرژی‌های بالا برای سرعت بخشیدن به الکترون‌ها استفاده می‌شوند. الکترون‌ها در یک الگوی زیگزاگی منحرف شده و از یک مجرای الکتریکی عبور می‌کنند. بنابراین کل نگهدارنده نمونه در معرض پرتوی الکترون قرار می‌گیرد. این روش پیچیده است، ساخت آن گران تمام می‌شود و باید به خوبی محافظت شود. از همه مهمتر، گرمای بیش از حد تولید شده در طی فرآیند باعث نگرانی است زیرا گرمای زیاد می‌تواند باعث ترک خوردن نمونه شود.

در طی فرایند تابش، نمونه‌ها اغلب با جاری شدن آب سرد خنک می‌شوند. به دلیل نفوذ کم، گرمای بیشتری در سطح وجود دارد. عمق نفوذ می‌تواند افزایش یابد اما می‌تواند منجر به رادیواکتیویته بالاتر شود. تنها مزیت استفاده از روش تابشی این است که می‌توان با افزایش دوزها به ده هزار مگا رادیان، توپاز درمان شده تولید کرد. در حالی که دستیابی به این سطح انرژی با اشعه گاما ممکن است چندین ماه طول بکشد. رنگ تولید شده در یک شتاب دهنده خطی قهوه‌ای و آبی است.

توپاز سوئیسی یکی از زیبا‌ترین و مشهورترین اعضای خانواده توپاز است. این سنگ، رنگ آبی واضحی دارد که تیره‌تر از رنگ توپاز آسمانی و سبک‌تر از توپاز لندنی است. بازارهای اصلی مصرف آبی سوئیسی، ایالات متحده آمریکا، آسیا و اروپا است.

3. توپاز آبی لندنی: توپاز آبی لندنی یک توپاز سفید یا بی‌رنگ است که برای تغییر رنگ به آبی اشباع و عمیق در یک راکتور هسته‌ای قرار می‌گیرد. بسیاری از این سنگ‌ها، اگر از زاویه‌های خاصی به آنها نگاه شود، کمی‌ لحن مایل به سبز دارند.

نوترون‌های تولید شده در راکتور هسته‌ای می‌توانند رنگ بلورهای خالص توپاز را تغییر دهند. آنها نفوذ بسیار خوبی دارند، بنابراین مشکلی در گرم شدن سطح وجود ندارد و رنگ تولید شده توسط نوترون‌ها عمیق و یکنواخت و رنگ تولید شده توسط نوترون‌ها اغلب نسبت به رنگ‌های تولید شده توسط الکترون تیره‌تر است. به همین دلیل از توپازهای آبی لندن به عنوان “Inky” و Steely” هم یاد می‌شود.

رنگ آبی تیره محبوبیت و ارزش بیشتری دارد زیرا دقیقاً مانند تانزانیت به نظر می‌رسد. بنابراین توپاز آبی لندنی در میان دیگر اعضای خانواده توپاز، باارزش‌ترین رنگ است. بازارهای مصرف این سنگ آبی تیره اروپا، ایالات متحده آمریکا و استرالیا است.

• عملیات حرارتی

به غیر از روش‌های تابش (توسط اشعه گاما، نوترون یا الکترون)، توپاز تحت درمان قرار می‌گیرد تا با از بین بردن هرگونه رنگ زرد یا قهوه‌ای موجود در سنگ، رنگ آبی با وضوح بیشتری نشان داده شود. گرمایش عمل پاکسازی سنگ قیمتی را انجام می‌دهد.

گرمایش باید روی سنگ‌های قیمتی بسیار کند و با دقت انجام شود. از آنجا که توپاز به گرما حساس است و گرمای بیش از حد می‌تواند سنگ قیمتی را بشکند یا خرد کند، گرمایش باید زیر دمای 200 درجه سانتی‌گراد انجام شود.

در مورد توپاز سوئیس و توپاز لندن، رنگ بمباران شده توسط الکترون و نوترون در یک شتاب دهنده خطی و راکتور هسته‌ای و به دنبال آن عملیات حرارتی بدست آمده است. در سال 2007، کمیسیون تنظیم مقررات هسته‌ای آمریکا (NRC) این سؤال را مطرح کرد که توپاز آبی تحت تابش آیا واقعاً برای عموم مردم بی‌خطر است یا خیر؟

مطابق تاریخچه توپاز این بیانیه در آن زمان جنجال زیادی ایجاد کرد و بر تقاضای توپاز در سراسر جهان تأثیر منفی گذاشت. اما پس از 2 سال از این رویداد، NRC حدود 9 دسته توپاز سوئیس و لندن 500 قیراط تحت تابش را آزمایش كرد و مطمئن شد كه تابش آبی توپاز برای انسان بی‌خطر است.

پس از این جنجال، قوانین سختگیرانه‌ای توسط NRC در تنظیم مجوز برای سنگ‌های قیمتی مورد استفاده در شتاب دهنده‌های خطی و راکتورهای هسته‌ای وضع شده است. این قوانین اطمینان می‌دهد که مردم برای پوشیدن توپاز (آبی) ایمنی دارند و هیچ اثر زیان آوری ایجاد نمی‌کند.

تاریخچه توپاز و بهترین توپازهای کشف شده در جهان

توپاز آبی بسیار متداول است و اگر به فروشگاه سنگ‌های قیمتی سری بزنید و درخواست توپاز دهید، احتمالاً توپاز آبی را به شما نشان می‌دهند. اما همانطور که گفته شد، توپاز آبی طبیعی در طبیعت بسیار نادر است و همه توپازهای آبی موجود در بازار تحت عملیات حرارتی و رنگ دهی قرار گرفته‌اند.

توپاز یکی از معدود مواد معدنی سنگ‌های قیمتی است که در شرایط مناسب می‌تواند در اندازه‌های عظیم رشد کند و برخی از بلورها می‌توانند تا چند صد کیلوگرم وزن داشته باشند.

توپازهای شگفت انگیز و طبیعی زیادی یافت شده است که عمدتاً به دلیل اندازه‌های بسیار بزرگ و رنگ‌های خاص و منحصر به فرد به شهرت جهانی رسیده‌اند، در این قسمت از مقاله تاریخچه توپاز در تراث به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.

• تاریخچه توپاز Whitney Flame یا شعله ویتنی

یک سنگ قیمتی طبیعی جدید در موزه تاریخ طبیعی آمریکا وجود دارد که باعث شگفتی بینندگان شده است. این توپاز به افتخار اهدا کننده خود، کورالین ویتنی، Whitney Flame یا “شعله ویتنی” لقب گرفته است.

توپاز شعله ویتنی، همانطور که از نام آن پیداست، یک توپاز قرمز غنی و آتشین، به شکل یک قطره اشک زیبا، است که از معادن توپای Ouro Preto برزیل به دست آمده و اولین بار در موزه Smithsonian آمریکا در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.

رنگ متمایل به قرمز در تعدادی از توپازهای Ouro Preto وجود دارد که نتیجه اتم‌های فلز کروم است که به ساختار بلوری این ماده معدنی راه پیدا می‌کنند. برخلاف رنگ آبی توپازهای موجود در بازار، توپاز قرمز را نمی‌توان در آزمایشگاه ساخت. اگر شرایط زمین شناسی در منبع مناسب نباشد، کریستال توپاز هرگز قرمز نخواهد شد.

معدن Ouro Preto از مدت‌ها قبل منبعی از بلورهای توپاز بوده اما از بین تمام توپازهای موجود در این معدن، فقط حدود یك یا دو درصد دارای كیفیت گوهر هستند و از این یک تا دو درصد، شاید یک درصد از آنها دارای رنگ قرمز کاملاً عمیق باشند که بتوان آنها را به عنوان توپاز قرمز به بازار عرضه کرد.

حتی سنگ‌های Ouro Preto که تراش نهایی می‌خورند و به عنوان توپاز قرمز فروخته می‌شوند، تقریباً همیشه در کهربایی هستند. آنچه که در مورد توپاز Whitney Flame بسیار حیرت انگیز است، رنگ قرمز همگن آن است.

درباره صاحبان قبلی این سنگ اطلاعات زیادی در دست نیست. این سنگ خاص حدود 50 سال پیش کشف شد و به احتمال زیاد زمانی که جواهرات خیره کننده جزئی از زندگی اجتماعی اشراف بود، به یک خانواده ثروتمند راه پیدا کرد. توپازهای قرمز Ouro Preto، برزیل از جذابیت زیادی مخصوصاً برای خانواده‌های سلطنتی برخوردار بودند،و مدت‌ها مورد علاقه طبقات اصیل روسی قرا گرفته بود.

با گذشت دهه‌ها و احتمالاً از بین رفتن تجارت خانوادگی، این توپاز شگفت‌انگیز، مانند بسیاری دیگر از گوهرهای شاخص و گران قیمت، راهی یک جعبه یا صندوق امانات شده است. این سنگ اولین بار در موزه تاریخ طبیعی واشنگتن دی سی نمایش داده شد و اکنون جای خود را در کنار الماس امید (Hope Diamond) اشغال کرده است.

• تاریخچه توپاز Ostro

در گالری مواد معدنی موزه تاریخ طبیعی انگلستان، یک سنگ قیمتی توپاز آبی بی‌عیب و نقص به نام سنگ Ostro به نمایش گذاشته شده است. این گوهر در سال 1960 توسط کاوشگر انگلیسی مکس استرو در میناس گرایس برزیل کشف و استخراج شد.

این توپاز، چشمگیرترین و بزرگترین توپاز تراشیده شده است که تاکنون در موزه به نمایش گذاشته شده. طول این گوهر 15 سانتی‌متر و عرض آن 10.5 سانتی‌متر و در مجموع 9381 قیراط است. به عبارت دیگر، این سنگ بیش از 2 کیلوگرم بوده و تقریباً به اندازه یک تخم شترمرغ یا یک توپ راگبی می‌باشد. نام این سنگ از مالک آن، آقای موریس استرو گرفته شده.

سنگ استرو بیش از 30 سال پیش توسط ماکس استرو پدر موریس کشف شد. در تاریخچه توپاز داستان زندگی این مرد است که این جواهر را بسیار خاص می‌کند. ماکس و خانواده‌اش در زمان اشغال نازی‌ها در لهستان زندگی می‌کردند و در سال 1943 به اردوگاه مرگ فرستاده شدند. مکس و برادرش در تلاش برای فرار، از قطار به بیرون پریدند. برادر مرد اما ماکس زنده ماند.

با این وجود، وی 18 ماه در اردوگاه کار به سر برد اما درست قبل از اعزام به آشویتس موفق به فرار شد. او با کمک یکی از دوستان خانوادگی، در طی یک زمستان سخت هفته‌ها در گور مخفی شد و با خوردن سیب‌زمینی زنده ماند. هنگامی که جنگ پایان یافت، او به خانه خود بازگشت و متوجه شد که وی تنها بازمانده است و خانواده دیگری هم قبلاً به آنجا مهاجرت کرده‌اند.

ماکس با معدود دارایی‌هایی که داشت به تجارت پرداخت و سرانجام برای فرار از رژیم کمونیستی لهستان به آمریکای جنوبی مهاجرت کرد. او در جستجوی سنگ‌های قیمتی به سراسر قاره سفر کرد؛ از مالاریا و حملات پیرانا زنده ماند و انبوهی از ماجراهای دیگر ایندیانا جونز را تجربه کرد و همه اینها ارزشش را داشت زیرا یکی از باارزش‌ترین کشفیات ماکس، سنگ استرو بود که وی در دهه 1980 از عمق جنگل بارانی آمازون در برزیل پیدا کرد.

حتی در دهه هشتاد، عشق او به سفر و ماجراجویی متوقف نشد و خانواده‌اش اغلب شوخی می‌کردند که حتی وقتی برای او دفتر می‌خریدند، او هنوز نمی‌توانست برای مدت طولانی در یک مکان بنشیند. وقتی ماکس درگذشت، پسرش موریس تصمیم گرفت از این سنگ در کارهای خیرخواهانه خود برای ارتقا توان هنری سنگ‌های قیمتی استفاده کند؛ چیزی که پدر فقید وی بسیار علاقه‌مند به آن بود. اکنون این سنگ زیبا و باارزش در آخرین خانه وی که یکی از بهترین موزه‌های انگلیس است، قرار دارد. موریس به دلیل علاقه شدید پدرش به انگلیس آنجا را انتخاب کرد.

توپاز استرو میلیون‌ها دلار می‌ارزد، اگرچه متخصصان می‌گویند که این سنگ اساساً قیمت ندارد زیرا بزرگترین سنگ در نوع خود است.

• تاریخچه توپاز طلایی آمریکا

توپاز طلایی آمریکا، سومین سنگ توپاز چند وجهی و شاید سومین سنگ قیمتی بزرگ در جهان است که وزن آن به 22892.5 قیراط (4.5785 کیلوگرم) می‌رسد و برش بالشتکی آن دارای 172 وجه است. ترکیبی از تراش کامل، شفافیت و رنگ، این سنگ قیمتی را به یکی از مشهورترین سنگ‌های قیمتی در جهان تبدیل کرده است. توپاز طلایی آمریکا که منشأ آن برزیل است در تالار زمین‌شناسی، جواهرات و مواد معدنی موزه ملی تاریخ طبیعی موسسه اسمیتسونیان به نمایش گذاشته شده است.

این کریستال عظیم مانند یک فرش گرد است که احتمالاً به دلیل فرسایش مکانیکی است زیرا سنگ برای مدت زمان طولانی در مسیر جریان‌های سریع رودخانه قرار داشته و در نهایت در میناس گرایس، چهارمین ایالت از نظر بزرگی و دومین ایالت از نظر جمعیت، واقع در جنوب شرقی برزیل کشف شده است. برخی از بلندترین قله‌های برزیل در میناس جرایس، در رشته کوه‌های جنوبی واقع شده‌اند و بزرگترین رودخانه‌های برزیل در این ایالت قرار دارد.

Minas Gerais یک ایالت غنی از مواد معدنی و دارای ذخایر زیادی از آهن و ذخایر قابل توجهی از طلا و سنگ‌های قیمتی مانند زمرد، توپاز و آکوامارین است. براساس تاریخچه توپاز در گذشته هم الماس در این ایالت استخراج می‌شد. منطقه‌ای که به Diamantina معروف است جایگزین معادن مشهور Golconda در جنوب هند، به عنوان منبع اصلی الماس در قرن 18 تا 19 میلادی در جهان بود، اما اکنون ذخایر آن تمام شده است.

نام Minas Gerais توسط استعمارگران پرتغالی به این منطقه داده شد و به معنای معادن عمومی‌ است. این نام پس از کشف طلا در این ایالت در سال 1693 و سپس کشف سنگ‌های قیمتی و الماس در سال‌های بعد گذاشته شد که نام بامسمایی است.

کشف طلا ویلاریکا را به پایتخت این ایالت و بزرگترین شهر برزیل، در قرن هجدهم و یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای آمریکا تبدیل کرد. با این وجود در طول قرن نوزدهم که معادن طلا به اتمام رسید، این شهر اهمیت خود را از دست داد و به Ouro Petro تغییر نام یافت، که تا ابتدای قرن 20، زمانی که پایتخت به Belo Horizonte منتقل شد، پایتخت این کشور بود.

در طول دوره استعمار پرتغال، استخراج از معادن در میناس گرایس به شدت تحت کنترل استعمارگران بود که مالیات‌های سنگینی را بر هر آنچه استخراج می‌شد، اعمال می‌کردند. 20٪ از کل تولید طلا به طور خودکار به تاج می‌رسید. مقادیر قابل توجهی از الماس و سایر سنگ‌های قیمتی هم در این دوره وارد مجموعه جواهرات تاج پرتغال شد.

پس از جمهوری شدن برزیل در اوایل قرن 20 و طبق تاریخچه توپاز تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی برای کشف ذخایر بزرگ توپاز، آکوامارین، تورمالین، کونزیت، یاقوت کبود و سنگ‌های قیمتی دیگر هم در این کشور انجام شد. امروز، برزیل همچنان به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌های قیمتی جهان و تنها منبع توپاز سلطنتی و تورمالین پارایبا شناخته می‌شود. ایالت Minas Gerais حدود 80٪ سنگ‌های قیمتی و معدنی قیمتی و نیمه قیمتی برزیل را تولید می‌کند.

کانسارهای توپاز در Minas Gerais در 290 کیلومتر مربع واقع شده است. کمربند توپاز در جهت شرقی-غربی، غرب Ouro Petro قرار دارد. دو معدن مکانیزه در مقیاس بزرگ که هم اکنون در این کمربند فعالیت می‌کنند، معادن Capao و معادن Vermelhao هستند.

Capao، یک معدن روباز است که درست خارج از Ouro Petro، در حدود 5 کیلومتری دهکده کوچک رودریگو سیلوا، تقریباً در مرکز کمربند توپاز واقع شده است. معدن‌ها از دو گودال بزرگ تشکیل شده‌اند که هر کدام با فاصله‌ای بیش از دویست فوت در دامنه تپه قرار دارند و همه عملیات بسیار مکانیزه است. پس از استفاده از ماشین‌آلات سنگین مانند بولدوزر و بیل برای گشودن گودال‌ها و حفر خاک حامل مواد معدنی، از جرقه‌های هیدرولیکی برای مرتب‌سازی استفاده می‌شود. حجم زیادی از آب مورد نیاز برای این عملیات از یک دریاچه مجاور تأمین می‌شود. مرتب‌سازی نهایی سنگریزه با دست انجام می‌شود.

دومین معدن مکانیزه واقع در Vermelhao، در حدود 12 کیلومتری شرق معادن Capao واقع شده است. چندین معدن کوچک دستی هم وجود دارند که هنوز هم از تکنیک‌های سنتی حفاری و پانچ دستی استفاده می‌کنند.

توپاز طلایی 11.8 کیلوگرمی طلایی آمریکا توسط Rockhound Hobbyists of America خریداری شده و توسط لئون آگی تراش داده و پرداخت شد. با توجه به ابعاد بسیار زیاد و سختی سنگ (8 در مقیاس Mohs)، تراش کامل این سنگ بیش از دو سال طول کشید. سنگ تمام شده یک محصول فوق‌العاده زیبا با برش کوسنی عالی با 172 وجه و ترکیبی از رنگ و وضوح یکنواخت و وزن 22892.5 عیار عالی بود که آن را به بزرگترین توپاز چند وجهی در جهان تبدیل کرده است.

این سنگ قیمتی در سال 1988 به موزه ملی تاریخ طبیعی موسسه اسمیتسونیان، در واشنگتن دی سی اهدا شد و در تالار زمین‌شناسی، سنگ‌های قیمتی و مواد معدنی ژانت آننبرگ هوکر، یکی از گالری‌های اصلی موزه، به همراه کره طلای توپاز با وزن 12555 قیراط قرار گرفت. این موزه همچنین دارای دو عدد از بزرگترین توپازهای تراش نخورده در جهان، لیندسی توپاز 32 کیلوگرمی ‌و توپاز 50 کیلویی فریمن است.

• کره طلایی توپاز

کره توپاز طلایی یک توپاز چند وجهی طلایی است که دارای برش کروی و وزن عظیم 12555 قیراط می‌باشد. رنگ، برش و وضوح سنگ جواهر استثنایی است. به نظر می‌رسد این سنگ قیمتی عظیم مانند همتای آن توپاز طلایی آمریکا، برزیلی باشد که هر دو در کنار هم در موزه ملی تاریخ طبیعی مؤسسه اسمیتسونیان، در واشنگتن دی سی به نمایش گذاشته شده‌اند.

• تاریخچه توپاز تراش نخورده لیندسی

Lindsay Uncut Topaz یکی دیگر از سنگ‌ها‌ی برجسته مجموعه سنگ‌های قیمتی و معدنی اسمیتسونیان است که در سالن زمین‌شناسی، جواهرات و مواد معدنی به نمایش گذاشته شده است. این سنگ خام تراش نخورده، یک کریستال منشوری کوتاه و مخطط عمودی است که به یک وجه هرمی ختم می‌شود و وزن آن 32 کیلوگرم معادل 70 پوند است. منبع این کریستال مانند بسیاری دیگر از بلورهای عظیم توپاز بدون شک ایالت غنی از مواد معدنی Minas Gerais در منطقه جنوب شرقی برزیل می‌باشد.

• توپاز تراش نخورده فریمن

Freeman Uncut Topaz یکی دیگر از کریستال‌های عظیم متعلق به مجموعه Gem and Mineral اسمیتسونیان است که به عنوان یکی از جامع‌ترین مجموعه‌ها‌ در نوع خود در جهان متشکل از حدود 350،000 نمونه معدنی، 300،000 صخره و سنگ معدن و 15،000 سنگ قیمتی می‌باشد. همچنین این مجموعه شامل حدود 35000 شهاب سنگ است که آن را به یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌ها‌ در جهان تبدیل می‌کند.

Freaz Uncut Topaz یک کریستال منشوری عمودی مخطط است که مانند لیندسی به یک وجه هرمی ختم می‌شود اما تا حدودی بلندتر از لیندسی است. ارتفاع بیشتر کریستال هم در وزن آن منعکس می‌شود که در مقایسه با وزن 32 کیلوگرم Lindsay Uncut Topaz معادل 50.5 کیلوگرم یا 111 پوند است. همچنین به نظر می‌رسد از معادن توپاز میناس گرایس، ایالت غنی از مواد معدنی در جنوب شرقی برزیل، منشأ گرفته باشد.

• تاریخچه توپاز الدورادو

“El-Dorado Topaz” بزرگترین توپاز چند وجهی و بزرگترین سنگ قیمتی چند وجهی در جهان است که 31000 قیراط معادل 6.2 کیلوگرم وزن دارد. حدود 8،100 قیراط از وزن “توپاز طلایی آمریکایی” وجهی آن بیشتر است. “الدورادو توپاز” مانند “توپاز طلایی آمریکایی” در ایالت میناس گرایس در جنوب شرقی برزیل که منبع اصلی بلورهای عظیم توپاز در جهان، منشأ گرفته است. وزن کریستال خام “ال-دورادو” هنگام کشف در سال 1984، 37 کیلوگرم بود و پس از برش و پرداخت به 6.2 کیلوگرم وزن رسید.

از دست دادن 30.8 کیلوگرم در حین پرداخت را می‌توان مربوط به ماده کم کیفیت گوهر دانست که برای تهیه محصول نهایی با برش، شفافیت و رنگ کامل باید از بین می‌رفت. سنگ جواهر تکمیل شده در واقع محصولی استثنایی با برش زمرد، وضوح خوب و قهوه‌ای ‌مایل به زرد می‌باشد. “El-Dorado Topaz” بخشی از نمایشگاه‌ها‌ی ویژه Gem Collection of Programa Royal Collections Group، یک گروه اقتصادی اروپا است که در سال 1997 تأسیس شد تا مجموعه‌ها‌یی از گوهرشناسی، هنر و علوم را در مقیاس بزرگ ایجاد کند.

• تاریخچه توپاز Lua de Maraba

توپاز Lua de Maraba که در زبان پرتغالی به معنای ماه مارابا است، دومین توپاز چند وجهی بزرگ در جهان است که در نمایشگاه‌ها‌ی ویژه مجموعه Gem از گروه مجموعه‌ها‌ی سلطنتی Programa، واقع در مادرید اسپانیا نگهداری می‌شود.

این سنگ دارای تراش هشت ضلعی زیبا و ابعاد 10 در 15 در 18 سانتی‌متر است و ریشه آن برزیلی است. توپاز Lua de Maraba وزنی معادل 25250 قیراط دارد و دارای رنگ خاکستری کمیابی است که شاید تنها نمونه با این رنگ و اندازه در جهان باشد.

مجموعه توپاز Programa Royal Collections (PRC)، بدون شک بزرگترین و جامع‌ترین مجموعه توپاز در جهان است که متشکل از 54 سنگ قیمتی از رنگ‌ها‌، برش‌ها‌ و اندازه‌ها‌ی مختلف و در مجموع بیش از 90،000 قیراط است. همچنین این مجموعه شامل هشت سنگ قیمتی با اندازه‌ها‌ی مختلف از 1800 قیراط تا 31000 قیراط می‌باشد که شاید بزرگترین مجموعه سنگ‌های قیمتی توپاز چند وجهی در جهان باشد.

• تاریخچه توپاز آمارلو (توپاز زرد)

“Topaz Amarelo سومین توپاز چند وجهی بزرگ در مجموعه توپاز مجموعه Royal Programs (PRC) است. Amarelo در زبان پرتغالی به معنی رنگ زرد است. “Topaz Amarelo” یک توپاز زرد است که منشأ برزیلی دارد. سنگ قیمتی وجهی یک توپاز زرد گلابی شکل به وزن 9600 قیراط است و شاید بزرگترین توپاز گلابی شکل در جهان باشد.

رنگ، برش و شفافیت سنگ استثنایی و شایسته عضویت در مجموعه معتبری است که به عنوان مجموعه‌ها‌ی سلطنتی Programa شناخته می‌شود. این مجموعه توسط یک گروه اقتصادی اروپایی در سال 1997 برای ترویج پروژه‌ها‌ی گردشگری فرهنگی در مادرید، اسپانیا تأسیس شده، توپاز Amarelo یکی از 20 سنگ قیمتی با اندازه‌ها‌ی فوق‌العاده و کیفیت گوهر است که در گروه “جواهرات ویژه نمایشگاه” گرد هم آورده شده است.

• تاریخچه توپاز آزول (توپاز آبی)

آزول در زبان پرتغالی به معنی آبی است. بنابراین “Azul Topaz” به یک توپاز آبی اطلاق می‌شود. توپاز Azul چهارمین توپاز بزرگ در مجموعه PRC است.

“توپاز آزول” که منشأ آن برزیل است، یک توپاز عظیم تراش خورده 8225 قیراطی با وضوح خوب و در اصل بدون رنگ، زرد یا مایل به قهوه‌ای ‌است. با استفاده از یکی از روش‌های اشعه ماورابنفش، اشعه ایکس، اشعه گاما، الکترون‌های با انرژی زیاد، این سنگ قیمتی عظیم تحت تابش قرار گرفته و رنگ آبی شدید و دائمی پیدا کرده است. تابش گاما روش متداولی است که در این فرآیند استفاده می‌شود. توپاز آزول 8225 قیراطی شاید بزرگترین توپاز آبی تحت تابش در جهان باشد.

• Braganza Diamond

در تاریخچه توپاز گفته می‌شود کهDiamond Braganza افسانه‌ای ‌و بی‌رنگ 1640 قیراطی، فقط چند سال پس از کشف الماس در روستای Diamantina در منطقه Minas Gerais در سال 1740 کشف شد. در این دوره، استخراج تحت کنترل شدید استعمارگران پرتغالی بود و الماس‌های فوق‌العاده بزرگ معمولاً وارد جواهرات تاج سلطنت پرتغال می‌شدند.

بر این اساس “Diamond” عظیم Braganza وارد جواهرات تاج پادشاه پرتغال شد. در تاریخچه توپاز که در تراث گردآوری شده گزارش شده است که جان ششم پادشاه پرتغال که بین سال‌های 1816 و 1826 سلطنت کرده، الماس Braganza را به عنوان یک سنگ قیمتی آویزان استفاده نموده است.

الماس ظاهراً پس از آن ناپدید شد، اما طبق گفته دکتر ج. كوریمسكی، “الماس” تراشیده و صیقل خورده بعداً روی تاج سلطنتی پرتغال قرار گرفت. سرانجام کشف شد که Diamond Braganza که قبلاً اعتقاد بر این بود که یک الماس بوده، در واقع یک توپاز عظیم بی‌رنگ است.

• تاریخچه توپاز پرنسس برزیلی

توپاز پرنسس برزیلی 21.005 قیراط که در سالن جواهرات جی پی مورگان از موزه تاریخ طبیعی آمریکا، در شهر نیویورک به نمایش گذاشته شده است، زمانی بزرگترین سنگ قیمتی جهان محسوب می‌شد اما اکنون به مقام چهارم رسیده است.

اولین و دومین سنگ‌های قیمتی بزرگ دنیا، “El-Dorado Topaz” با 31000 عیار و “Lua de Maraba Topaz” با 25250 عیار متعلق به مجموعه‌ها‌ی Programa Royal، واقع در مادرید، اسپانیا هستند. 22،892.5 عیار طلای توپاز آمریکایی که در موزه ملی تاریخ طبیعی اسمیتسونیان نمایش داده شده، سومین سنگ قیمتی بزرگ وجهی در جهان است.

توپاز پرنسس برزیل هنوز هم بزرگترین توپاز آبی وجهی در جهان است.

توپاز پرنسس برزیل، یک سنگ با تراش زمرد و آبی روشن است که از شفافیت مطلوبی برخوردار می‌باشد و همانطور که از نام آن گرفته شده، اصل آن از برزیل است. توپاز آبی طبیعی بسیار نادر و یکی از منابع این گونه توپاز کوه‌های اورال روسیه است. در تاریخچه توپاز گزارش شده که یک توپاز آبی غول پیکر از مورزینکا در کوه‌ها‌ی اورال به دست آمده است و در موزه کالج معدن در سن‌پترزبورگ روسیه وجود دارد.

بیشتر توپازهای استخراج شده در برزیل، انواع بی‌رنگ، زرد و قهوه‌ای ‌مایل به زرد و به ندرت انواع صورتی و قرمز است. وجود توپاز آبی طبیعی در برزیل بسیار نادر است. بنابراین احتمال اینکه توپاز عظیم 21005 عیار پرنسس برزیل یک توپاز آبی طبیعی باشد، بسیار نادر است.

تاریخچه تراش و صیقل توپاز در جهان

کریستال‌های توپاز شکافتگی کاملی دارند؛ به این معنی که در امتداد صفحات خاصی که عمود بر محور بلند بلور هستند، تمایل به شکسته شدن دارد. به همین دلیل توپاز با اینکه دارای سختی 8 در مقیاس Mohs است، باز هم شکننده است.

منظور از سختی (Hardness) مقاومت در برابر خراشیده شدن است، اما توانایی مقاومت در برابر شکستگی را سفتی (tenacity) می‌گویند. از آنجا که توپاز بسیار شکننده است، تراش و تنظیم آن دشوار می‌باشد.

ابتدا گوهرتراش نمونه اولیه را به قطعات کوچک‌تر می‌برد. این قطعات از نظر شکل و اندازه متفاوت هستند و بسته به اندازه هدف سنگ نهایی بزرگتر یا کوچکتر خواهند بود.

سپس سنگ به شکل خام آسیاب می‌شود. برای تراش زمردی توپاز آبی لندن، اولین تراش به شکل مستطیل خواهد بود. تراش برلیان گردن به یک سنگ دایره‌ای ‌تبدیل خواهد شد. هنگامی که این کار انجام شد، وجوه تراش داده می‌شوند و شکل نهایی محصول نهایی را تشکیل می‌دهند.

در انتها، یک سری مراحل صافکاری و پرداخت انجام می‌شود. گوهرتراش ابتدا با چرخ‌ها‌ی چرخکاری نسبتاً خشن مانند کاغذ سنباده شروع به کار می‌کند و به چرخ‌ها‌ی بسیار ریزتری می‌رسد. با ادامه این روند، قطعات توپاز برداشته می‌شود به طوری که در پایان، توپاز باید آینه‌ای ‌باشد. پس از تراش، توپاز را می‌توان در هر نوع جواهری شامل گردنبند یا آویز، گوشواره و انگشتر قرار داد.

انواع تراش‌ها‌ی توپاز

همانند سایر سنگ‌ها‌ی قیمتی، می‌توان با استفاده از سبک‌ها‌ی مختلف تراش، یک قطعه خام را به انواع مختلفی از اشکال تراش داد و به عنوان نگین انگشتر توپاز به کار برد.

• کابوچون

براساس تاریخچه توپاز کابوچون قدیمی‌ترین شکل تراش سنگ است. کابوچون‌ها‌ می‌توانند گرد، بیضی، مربع، مستطیل یا شکل‌ها‌ی دیگری به خود بگیرند اما قسمت بالای آنها گنبدی صاف و صیقلی است. اگرچه کابوچون‌ها‌ گاهی از سنگ‌ها‌ی قیمتی تمیز چشم بریده می‌شوند، اما در دوران مدرن به احتمال زیاد شاهد این هستیم که این روش برای توپاز خشن با درجات بیشتری استفاده می‌شود.

• تراش پله‌ای

تراش‌ها‌ی پله‌ای ‌که بسیار ‌محبوب هستند، تراش‌ها‌یی هستند که وجه‌ها‌ موازی با یکدیگر حرکت می‌کنند. وجوه می‌توانند مستطیل یا مربع باشند و در نتیجه تراش‌ها‌ی پله‌ای ‌اغلب زاویه قائم دارند. در ابتدایی‌ترین آن ها، برش‌های پله‌ای ‌برای نشان دادن وضوح یک سنگ قیمتی طراحی شده‌اند‌ و پنهان کردن اجزا موجود در وجوه دشوار است.

• تراش زمردی

تراش زمردی محبوب‌ترین شکل تراش پله‌ای ‌است. تراش‌ها‌ی زمرد، باعث ایجاد سنگ‌های مستطیل شکل می‌شود، اگرچه از لحاظ فنی دارای هشت ضلع هستند. این اضلاع عبارتند از: دو ضلع بلند، دو ضلع کوتاه و چهار گوشه فوق‌العاده کوتاه. به عبارت دیگر، گوشه‌ها‌ تیز بریده می‌شوند تا تنظیم سنگ راحت‌تر شود. ظاهر زیبای این تراش، یکی از دلایلی است که زوجین بیشتر تراش زمرد را انتخاب می‌کنند.

• Asscher & Baguette

در حالی که برش زمرد محبوب‌ترین سبک تراش پله‌ای ‌است، گزینه‌ها‌ی دیگری هم وجود دارد. تراش Asscher در اصل یک تراش زمردی مربعی است، در حالی که Baguette طولانی‌تر و نازک‌تر از تراش‌ها‌ی زمردی است. در آخر، تراش carre یک تراش پله‌ای ‌مربعی و بدون تراش دادن گوشه‌ها‌ی گوهر است.

تاریخچه توپاز و بهسازی آن

با نگاهی به تاریخچه توپاز می‌توان دریافت درمان و بهسازی سنگ‌ها‌ی قیمتی صدها و صدها سال وجود داشته است. اولین اسناد بهسازی گوهرها توسط پلینی بزرگ ارائه شده است و 2000 سال بعد، بسیاری از این درمان‌ها‌ هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از بهسازی‌ها‌ طبیعت گوهر را بهبود می‌بخشند، قابل تشخیص نیستند و دائمی هستند.

این نوع درمان سنگ‌ها‌ باعث می‌شود تعداد بیشتری سنگ‌های قیمتی زیبا در بازار جواهرات فراهم باشد. سایر درمان‌ها‌ تغییرات شگرفی در سنگ قیمتی ایجاد یا شفافیت آن را بیشتر می‌کنند. تابش و درمان حرارتی توپاز بی‌رنگ که آن را به طور دائمی به توپاز آبی تبدیل می‌کند، یک مثال عالی است. چند روش درمانی هم وجود دارند که ثبات کمتری دارند و باید خریدار از آنها آگاه باشد.

توپاز یک سنگ قیمتی باارزش است که از قرن‌های گذشته تا به امروز مورد استفاده بشر قرار گرفته است. این گوهر زیبا در رنگ‌های مختلفی وجود دارد که متداول‌ترین رنگ موجود آن در بازار رنگ آبی است. توپاز آبی طبیعی در طبیعت بسیار نادر است و رنگ آن آبی بسیار ملایمی است.

گوهرهای آبی موجود در بازار خاص عملیات تابشی و درمانی است که روی توپاز بی‌رنگ یا سفید انجام شده است. در این مقاله در تراث به صورت مفصل به بررسی تاریخچه توپاز پرداختیم و مهمترین توپازهای کشف شده در تاریخ را بررسی کردیم.

بیشتر بخوانید: بهسازی توپاز

منبع ++++++